مدیریت دارایی های فکری در پژوهشگاه های دولتی ایران

در یک پژوهش بررسی شد؛

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری سیپکس امروزه تغییرات سریع در نیاز های مشتریان خلق توسعه و بهره برداری از دارایی های فکری را به موضوعی کلیدی درتوسعه فناوری تبدیل کرده است. 

پژوهشگران در مقاله ای با عنوان «مدیریت دارایی های فکری در پژوهشگاه های دولتی ایران» به این موضوع پرداخته اند که یکی از نهاد های اصلی توسعه دهنده فناوری در اغلب کشورها پژوهشگاه های دولتی هستند. اما نگاهی به دستاورد های پژوهشگاه های دولتی ایران سال های گذشته نشان می دهد که با وجود توانمندی های فراوان در انجام پژوهش بسیاری از آنها در امر مستند سازی و مدیریت دارایی های فکری ناموفق عمل کرده اند.

* ارتباط توسعه با تولید سرمایه

تولید دانش و توسعه فناوری نقش کلیدی در پیشرفت اقتصادی یک کشور ایفا می کند

در این پژوهش آمده است که تا چند دهه پیش سیاست گذاران فعال در عرصه توسعه اقتصادی در مباحث کلاسیک خود رتبه اول اهمیت کشور ها به توسعه در دستیابی را به تولید سرمایه می دادند و در این بین نیروی کار و افزایش واحد های تولیدی صنعتی و خدماتی نیز نقش مهمی ایفا می کردند.

این پژوهش مطرح می کند که با رشد و توسعه سریع فناوری از اواخر قرن بیستم خصوصاً فناوری ارتباطات و اطلاعات مشخص شد که تولید دانش و توسعه فناوری نقش کلیدی در پیشرفت اقتصادی یک کشور ایفا می کند و تقریباً دیگر کسی به دیدگاه کلاسیک تولید سرمایه به عنوان تنها پارامتر اصلی رشد اقتصادی نگاه نمی کند.

نکته قابل ذکر در این پژوهش این است که در نگاه جدید؛ تولید توزیع و کاربرد دانش و فناوری عامل و محرک اصلی رشد اقتصادی تولید ثروت و اشتغال در تمامی فعالیت های اقتصادی است و برای فرایندهای خلق و ایجاد دانش اکتساباشاعه و کاربرد عملی آن دولتمردان با انجام برنامه ریزی دقیق تلاش می کنند تا زیرساخت های لازم برای پیشرفت اقتصادی دانش بنیان را فراهم کنند.

* نظام حمایت از مالکیت فکری در توسعه اقتصاد دانش بیان در کشور

در این پژوهش آمده است که یکی از زیرساخت های اصلی در توسعه اقتصاد دانش بیان در کشورها نظام حمایت از مالکیت فکری است زیرا بدون حمایت از دستاورد های فکری بشر و ترس پژوهشگران و نخبگان از بهره برداری غیرقانونی از آثارشان امکان رشد و توسعه دانش و فناوری پدید نمی آید.

به زعم این پژوهش روند فزاینده وابستگی صنایع دنیا به محصولات و تولیدات خلاقانه بشر دستمای های برای بروز و ظهور اقتضائات مدیریتی جدید در راستای بهره برداری از مزیت های رقابتی فنی و نوآورانه در بازار شده است.

به طور کلی در این پژوهش به این نکته اشاره شده است که در این میان خلق توسعه و بهرهبرداری از انواع مختلف دارایی های فکری به عنوان یکی از مهمترین و کلیدی ترین عوامل ایجاد مزیت رقابتی مطرح بوده و موفقیت بنگاه ها در گروی توانایی نسبی آنها در کسب توسعه نگهداری و بهره برداری به هنگام از دارایی های فکری درمقایسه با رقبا است.

در این پژوهش آمده است که اهمیت و نقش عمده این دارایی ها موجب شد که مدیران عالی در بنگاه ها و سازمان های فعال در عرصه های مختلف اقتصادی و فناوری به ویژه دانشگاه ها و پژوهشگاه ها موضوع مدیریت دارایی های فکری را جدی بگیرند و بخش ویژ های را در ساختار سازمانی خود به این مدیریت اختصاص دهند.

این پژوهش مطرح می کند که  مشابه سایر حوزه های مدیریتی هر سازمان واحد مدیریت مالکیت فکری نیز دارای وظایف و مسؤلیت های ویژ ه ای است که شناخت آنها می تواند به مدیران سازمان ها در ارائه هرچه بهتر وظایف خود کمک کند.

برمبنای نتایج به دست آمده از این پژوهش پیشنهاد هایی در خصوص ارتقای مدیریت مالکیت فکری در پژوهشگاه های کشور به شرح زیر ارائه می شود:

• ضرورت اهتمام به ممیزی دارایی های فکری به صورت دوره ای؛
• هدفمند کردن اعتبارات پژوهشی و امتیازدهی براساس سنجش عملکرد پژوهشکده های زیرمجموعه در زمینه خلق و بهره برداری از دارایی های فکری از سوی مدیریت پژوهشگاه ها؛
• گسترش امکان ارتباطات بین المللی با شرکت ها و پژوهشگاه های پیشرو در سطح جهان به منظور تعریف پروژه های مشترک تحقیقاتی؛
• ضرورت وحدت فرماندهی در مدیریت دارایی های فکری و تجاری سازی دستاورد های پژوهشی در پژوهشگاه های کشور؛
• تدوین استراتژی تجاری سازی دستاورد های پژوهشی پژوهشگاه ها؛
• ترویج روحیه کارجمعی وکارآفرینی در میان کارکنان و پژوهشگران با ارائه مشوق های لازم برنامه ریزی برای استقرار نظام جامع مدیریت دارایی های فکری در پژوهشگاه ها؛
• آموزش مستمر افراد مرتبط با واحد مالکیت فکری در پژوهشگاه؛
• برگزاری همایش های مشترک درمورد مدیریت استراتژیک مالکیت فکری و بهره برداری از تجارب پژوهشگاه ها و شرکت های خارجی فعال در عرصه توسعه فناوری.

این پژوهش به کوشش مهدی گودرزی (عضو هیئت علمی گروه مدیریت صنعتی دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی) و و الهه السادات اسماعیلی (کارشناسی ارشد مدیریت فناوری دانشگاه علامه طباطبایی) انجام شده است.