دادخواست مطالبه وجه چک و اعسار | راهنمای کامل حقوقی
دادخواست مطالبه وجه چک و اعسار از هزینه دادرسی
وقتی چکی دستتان دارید و صاحبش به هر دلیلی پولش را نداده، باید برای گرفتن حق تان یک دادخواست تنظیم کنید. حالا اگر دستتان هم تنگ باشد و نتوانید هزینه های دادگاه را بدهید، راهکار قانونی برایتان هست: درخواست اعسار از هزینه دادرسی. اینجاست که می توانید این دو تا درخواست را با هم و توی یک دادخواست به دادگاه ببرید تا هم پول چک را بگیرید و هم نگران هزینه های قانونی نباشید.
چک، این سند دوست داشتنی که سالیان سال پای ثابت معاملات ماست، گاهی اوقات تبدیل به یک دردسر واقعی می شود. حتماً برای شما هم پیش آمده یا دیده اید که کسی چکی دستش بوده ولی نتوانسته پولش را بگیرد. اینجا تازه اول ماجراست و کلی سوال پیش می آید: حالا چطور پولم را از صاحب چک بگیرم؟ اصلا می توانم به دادگاه شکایت کنم؟ اگر پول نداشته باشم، تکلیف هزینه های دادرسی چه می شود؟
این روزها با تغییرات جدیدی که در قانون چک و رویه های قضایی پیش آمده، پیگیری مطالبات چک، به ویژه برای کسانی که از نظر مالی در مضیقه هستند، ممکن است کمی پیچیده به نظر برسد. اما نگران نباشید! این مقاله قرار است قدم به قدم شما را راهنمایی کند تا بتوانید همزمان هم پول چک تان را مطالبه کنید و هم اگر نیاز داشتید، درخواست اعسار از هزینه دادرسی بدهید. قرار است با یک زبان ساده و کاربردی، از صفر تا صد ماجرا را برایتان باز کنیم تا بتوانید با آگاهی کامل، حق و حقوقتان را پیگیری کنید. پس با ما همراه باشید تا راه چاه را برایتان روشن کنیم!
بخش اول: مطالبه وجه چک (خواسته اصلی)
چک توی دنیای امروز ما، حکم یک پول کاغذی رو داره که سرعت معاملات رو چند برابر کرده. اما خب، همین پول کاغذی هم گاهی وقت ها به دلایل مختلفی برگشت می خوره و دردسر ساز میشه. بیایید ببینیم اصلا چک چیه و چرا برگشت می خوره.
چک چیست و دلایل برگشت خوردن آن کدام است؟
طبق قانون تجارت، چک یه سندی هست که باهاش می تونید از بانکتون پول بردارید یا به کس دیگه ای بدید تا اون برداشت کنه. در واقع، صادرکننده چک به بانک دستور میده که مبلغی رو به کسی که چک دستشه (یا به اصطلاح دارنده چک) پرداخت کنه. حالا این چک می تونه به دلایل مختلفی برگشت بخوره و دارنده چک نتونه پولش رو بگیره. شایع ترین این دلایل اینهاست:
- کمبود موجودی: اصلی ترین دلیل، همین نداشتن پول کافی توی حساب صادرکننده است.
- مغایرت امضا: امضای روی چک با امضای نمونه توی بانک نمی خونه.
- مسدودی حساب: حساب صادرکننده بنا به دلایلی (مثلا حکم قضایی) مسدود شده.
- دستور عدم پرداخت: صادرکننده به بانک دستور داده که پول چک پرداخت نشود (که معمولا این کار شرایط خاص خودش رو داره).
انواع چک و تاثیر آن در فرآیند مطالبه
چک ها هم مثل خیلی چیزهای دیگه، دسته بندی های مختلفی دارن که پیگیری قانونی شون رو کمی متفاوت می کنه. مهم ترین تقسیم بندی این روزها، بین چک های صیادی و قدیمی هست که باید حسابی حواستان بهش باشه.
چک های صیادی (جدید): طلوع یک دوران جدید!
اگر توی این چند سال اخیر چکی دستتان گرفته اید، احتمالا متوجه شدید که ظاهرش فرق کرده و یک کد ۱۶ رقمی منحصربه فرد داره. این ها همون چک های صیادی هستند که از سال ۱۳۹۷ وارد بازار شدن و کلی قابلیت و مزیت جدید با خودشون آوردن. مهم ترین چیزی که باید در مورد این چک ها بدانید اینه که برای معتبر بودن، حتماً باید هم صادرکننده و هم دریافت کننده، مشخصاتش رو توی سامانه صیاد بانک مرکزی ثبت کنن. این ثبت کردن باعث میشه جلوی خیلی از سوءاستفاده ها گرفته بشه و چک اعتبار بیشتری پیدا کنه.
مزیت اصلی چک های صیادی چیه؟
واقعا یک انقلاب توی سیستم چک ایجاد کرده! اگه چک صیادی شما برگشت بخوره و بانک گواهی عدم پرداخت بده، با همون گواهی می تونید مستقیم برید دادگاه و درخواست صدور اجراییه کنید. یعنی دیگه لازم نیست مدت ها توی راهروهای دادگاه دنبال اثبات حق تان باشید. دادگاه خیلی سریع بهتون اجراییه میده و می تونید اموال بدهکار رو توقیف کنید. این یعنی پیگیری خیلی سریع تر و کم دردسرتر.
چک های قدیمی (غیر صیادی): قصه های دیروز!
چک های قدیمی همون هایی هستند که قبل از سال ۱۳۹۷ صادر شدن و کد ۱۶ رقمی صیادی رو ندارن. پیگیری این چک ها کمی فرق می کنه و راه های مختلفی برای مطالبه شون وجود داره:
- روش حقوقی: می تونید دادخواست مطالبه وجه چک بدید و از طریق دادگاه حقوقی پیگیری کنید.
- روش کیفری: اگه شرایطش رو داشته باشه (مثلا چک وعده دار نباشه و توی مهلت قانونی برگشت خورده باشه)، می تونید شکایت کیفری کنید.
- روش ثبتی: برای چک هایی که در حکم سند لازم الاجرا هستن، میشه از طریق اجرای ثبت هم اقدام کرد.
توی پیگیری چک های قدیمی، باید حسابی حواستون به شرایط و محدودیت های هر روش باشه. مثلا، شکایت کیفری فقط علیه صادرکننده چک امکان پذیره و اگر چک وعده دار، تضمینی، یا بدون تاریخ باشه، جنبه کیفری نداره.
تفاوت های کلیدی: صیادی یا قدیمی؟ کدام قوی تر است؟
خب، اصلی ترین تفاوتشون توی سرعته. چک های صیادی به خاطر امکان صدور اجراییه مستقیم، خیلی سریع تر به نتیجه می رسن. توی چک های قدیمی، معمولاً باید مراحل دادرسی طولانی تری رو طی کنید. همچنین توی چک های صیادی، بحث ثبت توی سامانه خیلی مهمه، در حالی که چک های قدیمی نیازی به این کار ندارن. کلاً قانونگذار سعی کرده با صیادی کردن چک ها، اعتبارشون رو بیشتر کنه و جلوی کلاهبرداری ها رو بگیره.
راه های قانونی مطالبه وجه چک برگشتی
اگه چک تون برگشت خورد، دنیا به آخر نرسیده! چند تا راه قانونی برای مطالبه پولتون دارید که بسته به شرایط چک و خودتون، می تونید یکی یا چندتا از اونها رو انتخاب کنید.
الف) اقدام از طریق دادگاه حقوقی (دعوای مطالبه وجه چک)
این روش یکی از مطمئن ترین و جامع ترین راه هاست، مخصوصاً اگه می خواهید همه چیز رو با هم مطالبه کنید.
- مزایا:
- می تونید همزمان خسارت تأخیر تأدیه (جبران افت ارزش پولتون) رو هم بگیرید.
- دعوا رو هم علیه صادرکننده، هم ضامن (اگه چک ضامن داشته باشه) و هم ظهرنویس (کسایی که چک رو پشت نویسی کردن) مطرح کنید.
- در نهایت، یک حکم محکم و قاطع از دادگاه دارید که خیلی جاها به کارتان میاد.
- معایب:
- هزینه دادرسی اش ممکنه زیاد باشه، مخصوصاً اگه مبلغ چک بالا باشه.
- فرآیندش ممکنه کمی طولانی بشه، چون باید مراحل دادرسی رو طی کنید.
کدام دادگاه صالح است؟
دادگاهی صلاحیت داره به این دعوا رسیدگی کنه که یکی از این شرایط رو داشته باشه:
- محل اقامت خوانده (کسی که باید پول بده).
- محل صدور چک.
- محل برگشت خوردن چک (یعنی بانکی که گواهی عدم پرداخت رو صادر کرده).
- محل انعقاد قرارداد (اگه چک بابت یک قرارداد صادر شده باشه).
ب) درخواست صدور اجراییه از طریق اجرای ثبت (برای چک در حکم سند لازم الاجرا)
این راه برای چک هایی که توی قانون مثل سند رسمی بهشون نگاه میشه، خوبه. مثلاً چک هایی که بانک گواهی عدم پرداخت رو روشون زده و هیچ ایرادی مثل مغایرت امضا یا قلم خوردگی ندارن.
- شرایط و مزایا:
- نسبتاً سریع تر از دادگاه حقوقی به نتیجه می رسید.
- می تونید درخواست ممنوع الخروجی صادرکننده رو هم بدید.
- محدودیت ها:
- فقط می تونید علیه صادرکننده چک اقدام کنید، نه ظهرنویس و ضامن.
- اگه دلیل برگشت چک مغایرت امضا باشه، از این روش نمی تونید استفاده کنید.
- اگر صادرکننده اعتراض کنه، پرونده به دادگاه میره.
ج) شکایت کیفری (با تاکید بر محدودیت ها و شرایط)
خیلی ها فکر می کنن هر چک برگشتی جنبه کیفری داره، در صورتی که اینطور نیست. شکایت کیفری فقط در موارد خیلی خاصی ممکنه و شرایط زمانی سفت و سختی داره.
- شرایط زمانی:
- باید ظرف ۶ ماه از تاریخ صدور چک، اون رو برگشت بزنید و گواهی عدم پرداخت بگیرید.
- باید ظرف ۶ ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت، شکایت کیفری تون رو مطرح کنید.
- موارد عدم شمول جنبه کیفری:
- چک تضمین: چکی که برای تضمین انجام کاری صادر شده.
- چک مشروط: چکی که پرداختش به شرطی وابسته باشه.
- چک بدون تاریخ: چکی که تاریخ سررسید روش نباشه.
- چک وعده دار: چکی که تاریخ صدورش با تاریخ سررسیدش یکی نباشه (مثلاً امروز صادر بشه ولی تاریخش برای ماه آینده باشه).
- چک سفید امضا: چکی که فقط امضا شده و بقیه مشخصاتش پر نشده.
توی این موارد، دادسرا و دادگاه کیفری به شکایت شما رسیدگی نمی کنن و باید راه حقوقی رو پی بگیرید. پس حواستون باشه، چون خیلی ها بی جهت وارد این مسیر میشن و وقت و پولشان تلف میشه.
قرار تأمین خواسته: تضمین وصول مبلغ چک
وقتی برای مطالبه پول چک به دادگاه می روید، بزرگترین نگرانی این است که بدهکار تا وقتی حکم صادر نشده، اموالش را بفروشد یا به اسم کس دیگری کند و دیگر چیزی برای توقیف باقی نماند. اینجاست که قرار تأمین خواسته مثل یک ناجی عمل می کند.
تعریف و اهمیت قرار تأمین خواسته
قرار تأمین خواسته یعنی شما از دادگاه می خواهید که قبل از اینکه حکم نهایی صادر شود، به صورت موقت بخشی از اموال بدهکار را توقیف کند. این توقیف می تواند شامل ملک، ماشین، حساب بانکی یا هر مال منقول و غیرمنقول دیگری باشد. اهمیت این قرار این است که جلوی هرگونه نقل و انتقال یا پنهان کاری اموال بدهکار را می گیرد و به شما این اطمینان را می دهد که اگر در نهایت حکم به نفعتان صادر شد، چیزی برای وصول طلب تان وجود داشته باشد.
شرایط صدور قرار تأمین خواسته
برای اینکه دادگاه قرار تأمین خواسته صادر کند، دو حالت اصلی وجود دارد:
- برای اسناد لازم الاجرا (مثل چک): نیازی به تودیع خسارت احتمالی نیست. یعنی دادگاه بدون اینکه از شما پولی بابت احتمال ضرر و زیان بدهکار بگیرد، قرار را صادر می کند. این به این دلیل است که چک خودش یک سند قوی محسوب می شود.
- برای دعاوی عادی (غیر از اسناد لازم الاجرا): شما باید مبلغی را به عنوان خسارت احتمالی (معمولاً ۱۰ تا ۳۰ درصد مبلغ خواسته) به حساب دادگستری واریز کنید. این مبلغ برای این است که اگر بعداً مشخص شد دعوای شما بی اساس بوده و قرار تأمین خواسته به بدهکار ضرر زده، از این محل جبران شود.
چون چک از اسناد لازم الاجرا محسوب میشه، شما معمولاً نیازی به پرداخت خسارت احتمالی ندارید و این یک مزیت بزرگ است.
مراحل درخواست و اجرای آن
درخواست تأمین خواسته را می توانید همزمان با دادخواست اصلی مطالبه وجه چک در همان دادخواست قید کنید. بعد از ثبت دادخواست، دادگاه به سرعت به این درخواست رسیدگی می کند و اگر شرایطش را داشته باشید، قرار صادر می شود. سپس با معرفی اموال بدهکار (اگر از اموالش اطلاع دارید) به واحد اجرای احکام، این قرار اجرا شده و اموال او توقیف می شود.
خسارت تأخیر تأدیه وجه چک
حتماً شنیده اید که ارزش پول هر روز کمتر می شود. این جمله توی پرونده های حقوقی، خودش را در قالب خسارت تأخیر تأدیه نشان می دهد. یعنی وقتی کسی پول شما را دیر می دهد، فقط اصل پول را بدهکار نیست، بلکه باید جبران افت ارزش آن پول را هم بکند.
مفهوم و مبنای قانونی مطالبه خسارت تأخیر
خسارت تأخیر تأدیه یعنی جبران ضرر و زیانی که به دلیل دیرکرد در پرداخت یک دین پولی به شما وارد شده است. مبنای قانونی این مطالبه، ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی است که می گوید:
در دعاوی که موضوع آن دین و از نوع وجه رایج ایران باشد، در صورت تغییر فاحش قیمت سالانه از زمان سررسید تا هنگام تأدیه و پس از مطالبه دائن، دادگاه با رعایت تناسب شاخص سالانه زمان تأدیه نسبت به سال سررسید، که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام می شود، محاسبه و مورد حکم قرار خواهد داد.
این یعنی دادگاه باید محاسبه کند که پولی که امروز می گیرید، نسبت به پولی که قرار بود در تاریخ سررسید چک بگیرید، چقدر ارزشش کم شده است و آن تفاوت را هم به عنوان خسارت تأخیر تأدیه به شما پرداخت کند.
نحوه محاسبه خسارت
محاسبه خسارت تأخیر تأدیه بر اساس شاخص تورم اعلامی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران انجام می شود. دادگاه خودش این محاسبه را انجام می دهد. شما فقط باید مبلغ اصل چک، تاریخ سررسید چک و تاریخ مطالبه (تاریخی که دادخواست می دهید) را مشخص کنید.
مبدأ محاسبه خسارت تأخیر تأدیه
یکی از مهم ترین نکات در مورد خسارت تأخیر تأدیه چک، تعیین مبدأ شروع محاسبه آن است. طبق رأی وحدت رویه شماره ۸۱۲ مورخ ۱۴۰۰/۰۴/۰۱ هیأت عمومی دیوان عالی کشور، مبدأ محاسبه خسارت تأخیر تأدیه چک، تاریخ سررسید چک (تاریخی که روی چک درج شده) است، نه تاریخ برگشت خوردن چک. این یعنی حتی اگر یک روز بعد از سررسید چک را برگشت بزنید، از همان تاریخ سررسید، خسارت تأخیر تأدیه شما شروع به محاسبه می شود. این نکته خیلی مهم است و باید حواستان به آن باشد.
بخش دوم: اعسار از پرداخت هزینه های دادرسی (خواسته فرعی و همزمان)
خب تا اینجا در مورد مطالبه وجه چک صحبت کردیم. حالا می رسیم به قسمت دوم ماجرا که برای خیلی ها اهمیت حیاتی داره: «اعسار از پرداخت هزینه های دادرسی». یعنی چی؟ یعنی اگر دستتون تنگه و نمی تونید پول دادگاه رو بدید، نباید حق تون پایمال بشه. قانون یه راهکار برای این موضوع داره.
اعسار چیست و چرا درخواست می شود؟
به زبان ساده، «اعسار» یعنی اینکه شما از نظر مالی توی موقعیتی هستید که نمی تونید هزینه های دادرسی رو (که معمولاً مبلغ قابل توجهی میشه) پرداخت کنید. این هزینه ها شامل پول ثبت دادخواست، هزینه کارشناسی، هزینه اجرای حکم و بقیه مخارج قانونی میشه.
چرا درخواست اعسار می کنیم؟
اصل «دسترسی به عدالت» می گه که همه مردم باید بتونن از طریق قانون، حقشون رو بگیرن، صرف نظر از اینکه چقدر پول دارن. اگه کسی به خاطر نداشتن پول، نتونه دادخواستی بده یا از خودش دفاع کنه، این اصل مهم نقض میشه. قانون اعسار دقیقاً برای همین وضع شده تا افرادی که واقعاً نیازمند هستن، بتونن بدون پرداخت هزینه های سنگین دادگستری، به حقشون برسن. در واقع، این یه حمایت قانونی برای کسانیه که توان مالی محدودی دارن.
شرایط و مدارک لازم برای درخواست اعسار از هزینه دادرسی
درخواست اعسار مثل هر درخواست حقوقی دیگه ای، شرایط و مدارک خاص خودش رو داره که باید حسابی حواستون بهش باشه. اگه این مدارک ناقص یا نادرست باشه، دادگاه درخواست شما رو رد می کنه و اون وقت مجبور میشید هزینه ها رو نقدی پرداخت کنید.
- عدم کفایت دارایی برای پرداخت هزینه های دادرسی: این مهمترین شرطه. یعنی شما باید واقعاً ثابت کنید که اموال و درآمدتون اونقدر نیست که بتونید هزینه های دادرسی رو بدید. منظور از کفایت هم اینه که اونقدر مال و منال ندارید که بتونید هم خرج زندگی عادی تون رو بدید و هم پول دادگاه رو.
- ارائه استشهادیه شهود: باید یک استشهادیه کتبی تهیه کنید و حداقل ۴ تا شاهد هم زیرش رو امضا کنن. این شاهدها باید چه کسانی باشن؟
- باید از همسایگان یا کسانی باشن که شما رو خوب می شناسن و از وضعیت مالی تون خبر دارن.
- نباید از اعضای درجه یک خانواده تون باشن (مثل پدر، مادر، همسر، فرزند).
- باید توی استشهادیه شهادت بدن که شما واقعاً توانایی پرداخت هزینه های دادرسی رو ندارید و هیچ مالی ندارید که بتونید باهاش این هزینه ها رو بپردازید.
- مشخصات کامل شهود (نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، آدرس و شماره تماس) باید توی استشهادیه ذکر بشه.
- ارائه لیست کامل اموال و دارایی های خواهان: شما باید یک لیست دقیق از تمام اموال و دارایی های خودتون، چه منقول (مثل ماشین، پول نقد، طلا) و چه غیرمنقول (مثل خونه، زمین) تهیه کنید و به دادگاه ارائه بدید. حتی باید حساب های بانکی تون رو هم اعلام کنید. اگه چیزی رو پنهان کنید و دادگاه متوجه بشه، علاوه بر رد درخواست اعسار، ممکنه مجازات هم بشید.
- استعلام حساب های بانکی و سوابق مالی: دادگاه خودش از بانک مرکزی و سایر نهادها استعلام می گیره تا صحت اظهارات شما رو بررسی کنه. پس بهتره که از اول شفاف باشید.
نحوه اثبات اعسار در دادگاه
اثبات اعسار فقط به ارائه مدارک ختم نمیشه. شما باید بتونید دادگاه رو قانع کنید که واقعاً معسر هستید.
- نقش شهادت شهود: شهود شما ممکنه برای ادای شهادت به دادگاه احضار بشن. اینجا اهمیت تطابق اظهاراتشون مشخص میشه. اگر شهادت های شهود با هم تناقض داشته باشه یا دادگاه احساس کنه اطلاعات کافی ندارن، ممکنه درخواست اعسار رد بشه. پس حتماً شهودتان رو در جریان وضعیتتون بگذارید.
- اهمیت مستندات مالی و بانکی: ارائه پرینت حساب های بانکی، فیش حقوقی (اگه کارمند هستید) یا هر مدرکی که نشون بده درآمد کافی برای پرداخت هزینه ها رو ندارید، می تونه کمک کننده باشه.
- نکات کلیدی برای ارائه دلایل قانع کننده:
- شفافیت: هیچ چیزی رو پنهان نکنید. اگه اموالی دارید که برای گذران زندگی تون ضروریه (مثل یک ماشین مدل پایین برای کار)، توضیح بدید.
- صداقت: صداقت شما توی دادگاه، حس اعتماد ایجاد می کنه.
- جزئیات: هر چقدر جزئیات بیشتری در مورد وضعیت مالی تون ارائه بدید، کار دادگاه برای تصمیم گیری راحت تر میشه.
مزایا و معایب درخواست اعسار
همانطور که هر اقدام حقوقی مزایا و معایب خاص خودش را دارد، درخواست اعسار هم همین طور است. آگاهی از این نکات به شما کمک می کند تا تصمیم بهتری بگیرید.
مزایا:
- معافیت از پرداخت هزینه های دادرسی: اصلی ترین مزیت این است که اگر اعسار شما قبول شود، نیازی به پرداخت هزینه های سنگین دادگاه ندارید و می توانید دعوای خود را پیگیری کنید.
- امکان پیگیری دعوا: حتی اگر از نظر مالی ضعیف باشید، می توانید حق قانونی خود را دنبال کرده و به عدالت دسترسی پیدا کنید. این یعنی یک شانس برابر برای همه در سیستم قضایی.
معایب:
- احتمال طولانی شدن فرآیند: بررسی درخواست اعسار خودش ممکن است زمان بر باشد. دادگاه باید تحقیقات لازم را انجام دهد، شهود را احضار کند و استعلامات مالی را بگیرد. این موضوع می تواند به طولانی شدن رسیدگی به پرونده اصلی مطالبه چک منجر شود.
- نیاز به اثبات دقیق: اثبات اعسار کار ساده ای نیست و نیاز به دقت و جمع آوری مدارک کافی دارد. کوچکترین نقص یا تناقض می تواند منجر به رد درخواست شود.
- امکان رد شدن درخواست: اگر دادگاه متقاعد نشود که شما واقعاً معسر هستید، درخواست شما را رد می کند و آن وقت باید هزینه های دادرسی را نقداً پرداخت کنید.
نکات مهم و کاربردی در خصوص اعسار
چند نکته کلیدی هست که در مورد اعسار باید حتماً بدانید تا بتوانید با آمادگی بیشتری اقدام کنید:
- مهلت قانونی تقدیم دادخواست اعسار: شما می توانید دادخواست اعسار را همزمان با دادخواست اصلی مطالبه وجه چک تقدیم کنید. یعنی هر دو را در یک دادخواست بنویسید و به دادگاه بدهید. این بهترین و رایج ترین روش است. همچنین می توانید قبل از تقدیم دادخواست اصلی هم این کار را انجام دهید، اما ترکیب هر دو در یک دادخواست معمولاً سریع تر و کم دردسرتر است.
- امکان درخواست اعسار در مراحل تجدیدنظر و فرجام خواهی: اگر در مرحله بدوی اعسار شما پذیرفته نشد یا بعداً نیاز به درخواست اعسار در مراحل بالاتر (مثل تجدیدنظرخواهی یا فرجام خواهی) پیدا کردید، این امکان وجود دارد و می توانید مجدداً درخواست اعسار بدهید.
- عواقب اثبات کذب بودن اعسار: اگر ثابت شود که شما دروغ گفته اید و در واقع توانایی پرداخت هزینه های دادرسی را داشته اید اما ادعای اعسار کرده اید، نه تنها درخواست شما رد می شود، بلکه ممکن است به خاطر شهادت کذب یا فریب دادگاه، با مجازات هایی نیز روبرو شوید. پس صداقت مهمترین اصل است.
بخش سوم: تنظیم و تقدیم دادخواست ترکیبی (مطالبه وجه چک و اعسار از هزینه دادرسی)
حالا که با جزئیات هر دو خواسته (مطالبه وجه چک و اعسار از هزینه دادرسی) آشنا شدید، وقت آن است که ببینیم چطور می توان این دو را در یک دادخواست واحد و قدرتمند به دادگاه تقدیم کرد. این کار به شما کمک می کند تا هم در زمان و هم در هزینه ها صرفه جویی کنید.
امکان قانونی ترکیب دو خواسته در یک دادخواست
مطابق ماده ۵۰۵ قانون آیین دادرسی مدنی، «چنانچه معسر در دعوای اصلی، درخواست اعسار نماید، نیازی به تقدیم دادخواست جداگانه نیست و دادگاه به این موضوع در ضمن دعوای اصلی رسیدگی می کند.» این ماده به صراحت امکان ترکیب این دو خواسته را تایید می کند. یعنی شما می توانید در همان متنی که مبلغ چک و خسارات مربوط به آن را مطالبه می کنید، در یک بخش مجزا، درخواست اعسار از پرداخت هزینه های دادرسی را هم مطرح کنید. این کار از اتلاف وقت و تشکیل دو پرونده جداگانه جلوگیری می کند و فرآیند را برای شما ساده تر می کند.
مراحل گام به گام تنظیم و تقدیم دادخواست ترکیبی
ثبت یک دادخواست حقوقی، به خصوص وقتی دو خواسته را همزمان دارید، نیاز به دقت و ترتیب خاصی دارد. بیایید با هم مراحل را مرور کنیم:
- مشاوره با وکیل متخصص: قبل از هر کاری، حتماً با یک وکیل متخصص در دعاوی چک و اعسار مشورت کنید. او می تواند بهترین راهکار را با توجه به شرایط خاص پرونده شما ارائه دهد، مدارک لازم را بررسی کند و شما را در نگارش صحیح دادخواست راهنمایی کند. حتی ممکن است خود وکیل برایتان دادخواست را تنظیم و ثبت کند که خیال شما را راحت می کند.
- گردآوری مدارک لازم: همه مدارکی که در بخش های قبلی توضیح داده شد (چک، گواهی عدم پرداخت، شناسنامه، کارت ملی، استشهادیه شهود، لیست اموال و…) را جمع آوری و کپی مصدق (یعنی کپی برابر اصل شده در دفاتر اسناد رسمی یا توسط خود دفتر خدمات قضایی) تهیه کنید.
- تنظیم دادخواست: حالا نوبت به تنظیم متن دادخواست می رسد. این بخش بسیار مهم است و باید با دقت بالا انجام شود. تمام مشخصات خواهان (شما)، خوانده (صادرکننده چک) و اگر وکیل دارید، مشخصات وکیل باید به صورت کامل و دقیق درج شود. در قسمت تعیین خواسته، هر دو خواسته مطالبه وجه چک (شامل اصل وجه، قرار تأمین خواسته، خسارت تأخیر تأدیه و خسارات دادرسی) و همچنین درخواست اعسار از هزینه دادرسی باید به صراحت ذکر شود. در بخش شرح دادخواست نیز باید به صورت منظم و مستند، ماجرا را توضیح دهید و دلایل و منضمات خود را ذکر کنید.
- مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت دادخواست: برای ثبت دادخواست، باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. کارشناسان این دفاتر، دادخواست شما را بررسی می کنند و در سامانه الکترونیک قضایی ثبت می کنند. در همین مرحله، مدارک شما نیز اسکن و پیوست دادخواست می شود.
- نکات مهم در تکمیل فرم دادخواست الکترونیک:
- دقت در مشخصات: کوچکترین اشتباه در نام، کد ملی، آدرس یا شماره تماس خواهان و خوانده می تواند باعث طولانی شدن فرآیند یا حتی رد شدن دادخواست شود.
- تفکیک خواسته ها: در بخش تعیین خواسته، حتماً هر دو خواسته را به صورت جداگانه و با جزئیات کامل بنویسید.
- پیوست ها: مطمئن شوید که همه مدارک لازم به صورت صحیح اسکن و پیوست دادخواست شده اند.
چک لیست کامل مدارک مورد نیاز برای دادخواست ترکیبی
برای اینکه هیچ مدرکی از قلم نیفتد، این چک لیست را دم دستتان داشته باشید:
- تصویر مصدق (برابر اصل شده) چک و گواهی عدم پرداخت (برگشتی) از بانک.
- تصویر مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان.
- اصل / کپی مصدق استشهادیه کتبی اعسار (که توسط ۴ شاهد با مشخصات کامل امضا شده باشد).
- کپی مصدق لیست اموال و دارایی های خواهان (به فرم مخصوص که در دفاتر خدمات قضایی موجود است یا توسط وکیل ارائه می شود).
- وکالت نامه (در صورت داشتن وکیل).
- هرگونه دلیل و مدرک دیگر که به پرونده شما کمک می کند، مانند:
- تصویر مصدق قرارداد مبنای صدور چک.
- اظهارنامه ای که قبلاً برای مطالبه وجه چک ارسال کرده اید.
- شهادتنامه کتبی سایر افراد (به غیر از شهود اعسار) در صورت لزوم.
بخش چهارم: نمونه دادخواست کامل و جامع
یکی از مهمترین قسمت های این راهنما، ارائه یک نمونه دادخواست کامل و قابل استفاده است که هر دو خواسته مطالبه وجه چک و اعسار از هزینه دادرسی را به صورت همزمان دربرگیرد. با الگوبرداری از این نمونه و جایگذاری اطلاعات پرونده خود، می توانید دادخواست مناسبی تنظیم کنید.
نمونه دادخواست مطالبه وجه چک و اعسار از پرداخت هزینه دادرسی به همراه درخواست قرار تأمین خواسته و خسارت تأخیر تأدیه
ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان [نام شهرستان دادگاه صالح]
با سلام و احترام،
| عنوان | توضیحات |
|---|---|
| خواهان: |
نام: [نام خواهان] |
| خوانده: |
نام: [نام خوانده] |
| وکیل یا نماینده قانونی: |
[در صورت داشتن وکیل: نام، نام خانوادگی، شماره پروانه، آدرس وکیل] |
| تعیین خواسته و بهای آن: |
|
| دلائل و منضمات دادخواست: |
|
شرح دادخواست (متن اصلی):
ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان یا استان دادگاه صالح]
با سلام و احترام، احتراما به استحضار می رساند:
اینجانب خواهان به موجب یک فقره چک به شماره [شماره چک] مورخ [تاریخ سررسید چک] به مبلغ [مبلغ چک به عدد و حروف] ریال که عهده بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] صادر شده است، از خوانده محترم مطالبه کار می باشم.
پس از مراجعه به بانک محال علیه در تاریخ [تاریخ برگشت خوردن چک] به دلیل [دلیل برگشت خوردن چک]، چک مذکور منجر به صدور گواهی عدم پرداخت گردیده است که کپی مصدق آن به انضمام برگ چک تقدیم حضور می گردد.
علی رغم مراجعات مکرر و مکاتبات [در صورت وجود اظهارنامه یا مکاتبات دیگر]، خوانده محترم از پرداخت وجه چک و ایفای تعهد خود امتناع ورزیده اند.
با عنایت به مراتب فوق و با استناد به مواد ۲۴۹، ۳۱۰ و ۳۱۳ قانون تجارت، مواد ۱۹۸، ۵۱۵ و ۵۱۹ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، بند (د) ماده ۱۰۸ قانون مذکور، ماده ۵۲۲ همان قانون و رأی وحدت رویه شماره ۸۱۲ مورخ ۱۴۰۰/۰۴/۰۱ هیأت عمومی دیوان عالی کشور، صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت اصل وجه چک، خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید چک تا زمان اجرای حکم، و کلیه خسارات دادرسی (اعم از هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل و…) مورد استدعاست.
ضمناً، نظر به اینکه اینجانب [شرح مختصری از وضعیت مالی خواهان]، قادر به تأمین هزینه های دادرسی مربوط به این پرونده نمی باشم و مطابق استشهادیه کتبی پیوست و لیست اموال تقدیمی فاقد تمکن مالی برای پرداخت این هزینه ها هستم، لذا مستندا به مواد ۵۰۴ و ۵۰۵ قانون آیین دادرسی مدنی و مواد ۶، ۷ و ۱۰ قانون اعسار، درخواست صدور حکم بر اعسار از پرداخت کلیه هزینه های دادرسی را نیز دارم.
بدواً، با عنایت به اینکه چک در حکم اسناد لازم الاجرا محسوب می شود و به منظور حفظ حقوق خواهان و جلوگیری از هرگونه تضییع اموال، صدور قرار تأمین خواسته از اموال و دارایی های خوانده محترم و اجرای فوری آن مورد استدعاست.
با تشکر و تجدید احترام،
نام و نام خانوادگی خواهان / وکیل
امضا
نتیجه گیری
همانطور که دیدید، مطالبه وجه چک و درخواست اعسار از هزینه های دادرسی، هرچند در ظاهر ساده به نظر می رسند، اما در بطن خود پیچیدگی های قانونی و ریزه کاری های زیادی دارند. از شناخت انواع چک و تفاوت های صیادی و قدیمی گرفته تا درک اهمیت قرار تأمین خواسته و نحوه محاسبه خسارت تأخیر تأدیه، همه و همه نیازمند آگاهی دقیق است. مخصوصاً وقتی بحث اعسار به میان می آید، اثبات توانایی مالی و ارائه مدارک مستند، نقش حیاتی در موفقیت پرونده شما دارد.
این مقاله سعی کرد تا یک راهنمای جامع و کاربردی برای شما باشد و با زبانی ساده، تمام ابعاد این موضوع را برایتان باز کند. اما به یاد داشته باشید که هر پرونده حقوقی، شرایط خاص خودش را دارد و هیچ راهنمای عمومی نمی تواند جایگزین یک مشاوره حقوقی تخصصی و متناسب با شرایط دقیق پرونده شما شود. در دنیای حقوق، «وقت طلاست» و اقدام به موقع و با دانش کافی، می تواند شانس موفقیت شما را به طرز چشمگیری افزایش دهد و از تضییع حقوق تان جلوگیری کند.
برای دریافت مشاوره تخصصی و تنظیم دادخواست متناسب با پرونده خود، همین الان با وکلای مجرب ما تماس بگیرید.
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "دادخواست مطالبه وجه چک و اعسار | راهنمای کامل حقوقی" هستید؟ با کلیک بر روی قوانین حقوقی، به دنبال مطالب مرتبط با این موضوع هستید؟ با کلیک بر روی دسته بندی های مرتبط، محتواهای دیگری را کشف کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "دادخواست مطالبه وجه چک و اعسار | راهنمای کامل حقوقی"، کلیک کنید.
