دادگاه صالح اجراییه چک

دادگاه صالح برای اجراییه چک، برخلاف تصور خیلی ها، فقط دادگاه های عمومی حقوقی هستند و حتی برای مبالغ کم هم دادگاه صلح اصلاً صلاحیت نداره. برای تعیین دادگاه محلی هم می تونید یکی از گزینه هایی مثل محل اقامت صادرکننده، محل صدور چک، محل پرداخت یا محل بانک محال علیه رو انتخاب کنید. فهمیدن این موضوع خیلی مهمه تا درخواستتون بی دلیل رد نشه و وقت و پولتون هدر نره.

ببینید، وقتی یک چک برگشت می خوره و شما دارنده اون هستید، طبیعیه که می خواهید هرچه زودتر به پولتون برسید. یکی از بهترین راه ها برای این کار، درخواست صدور اجراییه چک از دادگاهه. اما خب، این کار مثل خیلی از کارهای حقوقی دیگه، قواعد و قلق های خودش رو داره. اگه دادگاه اشتباهی رو انتخاب کنید، ممکنه درخواستتون رد بشه و این یعنی هم وقت از دست می دید، هم هزینه دادرسی تون به باد می ره و هم کلافگی تون بیشتر میشه. توی این مقاله می خوایم کامل و بی تعارف بهتون بگیم که برای درخواست اجراییه چک، دقیقا باید سراغ کدوم دادگاه برید و چرا. همه چیز رو از صفر تا صد، با زبون خودمونی و البته با استناد به قوانین توضیح می دیم تا دیگه هیچ ابهامی براتون نمونه. پس اگه چک برگشتی دارید یا به هر دلیلی با این موضوع سروکار پیدا کردید، خوندن این راهنما رو از دست ندید.

اجراییه چک چیه و چه مزایایی برای دارنده داره؟

اول از همه، بیایید ببینیم اصلاً این «اجراییه چک» که این همه ازش صحبت می کنیم چیه و چرا برای دارنده چک انقدر مهمه. فکر کنید یه چکی دستتون دارید که برگشت خورده. دو تا راه اصلی برای وصول پولتون دارید: یکی اینکه برید دعوای مطالبه وجه چک رو توی دادگاه مطرح کنید، که این یه روند طولانی و زمان بره. دومیش، که خیلی سریع تر و بهینه تره، اینه که درخواست صدور اجراییه چک رو بدید.

تفاوت درخواست صدور اجراییه با دعوای مطالبه وجه چک: فرق اصلی این دوتا توی اینه که توی دعوای مطالبه وجه، دادگاه باید کلی وقت بذاره، جلسه رسیدگی تشکیل بده، شاهد و مدرک بررسی کنه و کلی مرحله دیگه رو طی کنه تا آخرش به شما حق بده و حکم صادر کنه. تازه بعد از صدور حکم هم باید دوباره برید سراغ اجرای احکام. اما توی درخواست اجراییه چک، دادگاه دیگه وارد جزئیات و ماهیت دعوا نمیشه. یعنی دیگه بررسی نمی کنه که این چک واقعاً بابت چی بوده یا بین شما و صادرکننده چه اختلافی وجود داره. فقط چک و گواهی عدم پرداخت رو نگاه می کنه و اگه شرایط لازم رو داشته باشه، فوری اجراییه صادر می کنه. این یعنی عملاً فرآیند دادرسی و کلی کاغذبازی حذف میشه.

فرایند دادرسی سریع و حذف رسیدگی ماهوی: این روش یک مزیت فوق العاده داره و اون هم سرعتشه. چون دادگاه نیاز به رسیدگی طولانی نداره، خیلی زودتر به نتیجه می رسید. وقتی اجراییه صادر میشه، دیگه حکم قطعی محسوب میشه و می تونید سریعاً برای توقیف اموال و وصول طلب اقدام کنید.

محدوده اجراییه: اصل مبلغ چک و حق الوکاله وکیل (توضیح عدم شمول خسارت تأخیر تأدیه): حالا اجراییه دقیقاً شامل چی میشه؟ ببینید، اجراییه چک فقط برای اصل مبلغ چک و حق الوکاله وکیل (اگه وکیل داشته باشید و طبق تعرفه قانونی) صادر میشه. یعنی چی؟ یعنی خسارت تأخیر تأدیه، اون پولی که بابت دیرکرد پرداخت به شما تعلق می گیره، شامل اجراییه نمیشه. برای خسارت تأخیر تأدیه باید یه دعوای جداگونه مطرح کنید. این رو حواستون باشه که بعضی ها فکر می کنن همه چیز توی اجراییه میاد، اما اینطور نیست.

پس، اگه دنبال راهی سریع و کم دردسر برای وصول پول چک برگشتی تون هستید، درخواست صدور اجراییه چک می تونه بهترین انتخاب باشه، به شرطی که شرایطش رو بدونید و سراغ دادگاه صالح برید.

شرایط عمومی صدور اجراییه چک از طریق دادگاه

خب، حالا که فهمیدیم اجراییه چک چیه و چقدر می تونه به دردمون بخوره، بریم سراغ شرایطش. چون هر چکی رو نمی شه همین جوری برد دادگاه و درخواست اجراییه داد. باید یه سری نکات رو رعایت کرده باشید و چک تون یه سری خصوصیات داشته باشه. اگه این شرایط نباشه، دادگاه درخواستتون رو رد می کنه و باز هم برمی گردید سر خونه اول!

1. داشتن گواهی عدم پرداخت با کد رهگیری از بانک: این مهمترین شرطه. باید حتماً از بانکی که چک روش صادر شده (بانک محال علیه)، یه گواهی عدم پرداخت رسمی و معتبر داشته باشید. حواستون باشه که این گواهی باید حتماً دارای کد رهگیری باشه. بدون این گواهی، عملاً هیچ کاری از پیش نمی برید.
2. غیر مشروط بودن چک: یعنی چی؟ یعنی روی متن چک نباید هیچ شرط و شروطی برای پرداخت نوشته شده باشه. مثلاً اگه نوشته باشه وجه این چک در صورت انجام فلان کار پرداخت می شود، دیگه اون چک قابلیت اجراییه از این طریق رو نداره و میشه یه چک مشروط.
3. عدم صدور چک بابت تضمین یا امانت: چک نباید برای تضمین یک کار یا به عنوان امانت صادر شده باشه. اگه ثابت بشه که چک به عنوان تضمین یا امانت بوده، امکان صدور اجراییه وجود نداره. این موضوع معمولاً با یه سری شواهد یا اسناد دیگه مشخص میشه.
4. عدم وجود دستور عدم پرداخت طبق ماده ۱۴ (مگر با انقضای مهلت قانونی و عدم اقدام صادرکننده): اگه صادرکننده چک قبلاً به بانک دستور عدم پرداخت داده باشه (به دلایلی مثل مفقودی، سرقت، جعل و…)، در حالت عادی نمی تونید اجراییه بگیرید. اما یه استثنا داره: اگه صادرکننده این دستور رو داده ولی ظرف یه هفته، پیگیری های قانونی لازم رو نکرده باشه (مثلاً شکایتی رو به دادسرا نداده باشه)، اون وقت شما می تونید درخواست اجراییه رو مطرح کنید.
5. امکان صدور اجراییه فقط علیه صادرکننده و صاحب حساب (توضیح عدم شمول ظهرنویس و ضامن): این نکته رو خیلی جدی بگیرید! اجراییه چک فقط و فقط علیه کسی صادر میشه که چک رو امضا کرده (صادرکننده) و صاحب حسابه. اگه چک پشت نویسی شده باشه یا کسی چک رو ضمانت کرده باشه (ظهرنویس و ضامن)، شما نمی تونید از طریق اجراییه چک سراغشون برید. برای وصول وجه از ظهرنویس یا ضامن، باید دعوای مطالبه وجه چک رو به صورت جداگانه و با روند عادی قضایی مطرح کنید.
6. شرایط خاص برای چک های قدیمی/غیرصیادی (گواهی عدم پرداخت با کد رهگیری، عدم گذشت ۵ سال): اگه چک شما از اون چک های قدیمی تره که صیادی نیست، باز هم می تونید درخواست اجراییه بدید، اما با دو تا شرط مهم: اول اینکه گواهی عدم پرداختش حتماً کد رهگیری داشته باشه (که خب از تاریخ یه مدتی به اینور همه گواهی ها دارن) و دوم اینکه از تاریخ صدور چک یا تاریخ گواهی عدم پرداخت، بیشتر از ۵ سال نگذشته باشه. اگه بیشتر از ۵ سال گذشته باشه، دیگه نمی تونید از این طریق اقدام کنید.

پس، قبل از هر اقدامی، این شرایط رو با چک برگشتی تون چک کنید تا مطمئن بشید که راه درستی رو انتخاب می کنید.

دادگاه صالح برای صدور اجراییه چک کدام است؟ (پاسخ اصلی و جامع)

رسیدیم به مهم ترین بخش قضیه! اینکه دقیقاً سراغ کدوم دادگاه بریم تا درخواست اجراییه چک مون رو ثبت کنیم. اینجاست که خیلی ها ممکنه اشتباه کنند و مسیر رو طولانی تر یا حتی بی نتیجه کنند. پس خوب گوش کنید و نکته ها رو بگیرید.

اصل کلی: صلاحیت دادگاه های عمومی حقوقی

همونطور که اول مقاله هم گفتیم، فقط دادگاه های عمومی حقوقی صلاحیت صدور اجراییه چک رو دارن. این یک اصل اساسی و غیرقابل تغییره.

تأکید اکید بر عدم صلاحیت دادگاه صلح، حتی برای چک هایی با مبالغ کمتر از حد نصاب صلاحیت دادگاه صلح.

اینجا یه اشتباه رایج وجود داره. بعضی ها فکر می کنن چون مبلغ چک شون کمه (مثلاً زیر ۲۰۰ میلیون تومان)، پس باید برن سراغ دادگاه صلح. این فکر کاملاً اشتباهه و حواستون باشه که هرگز نباید سراغ دادگاه صلح برید. دادگاه صلح اصلاً و ابداً صلاحیت صدور اجراییه چک رو نداره، حتی اگه مبلغ چک یه میلیون تومن هم باشه!

چرا دادگاه صلح صالح نیست؟

دلیلش اینه که درخواست صدور اجراییه چک، از نظر حقوقی، یه درخواست غیرمالی محسوب میشه. یعنی چی؟ یعنی هدف اصلی این درخواست، مطالبه پول نیست، بلکه صرفاً درخواست اجرای یک سند لازم الاجراست. دادگاه صلح هم که توی ماده ۱۲ قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۴۰۲، مصادیق صلاحیتش احصا شده، فقط برای یه سری دعاوی مالی خاص و دعاوی غیرمالی مشخصی صلاحیت داره که درخواست اجراییه چک جزوشون نیست. پس اگه برید دادگاه صلح، حتماً با قرار رد درخواست مواجه میشید.

معیارهای تعیین صلاحیت محلی دادگاه عمومی حقوقی:

حالا که می دونیم باید بریم دادگاه عمومی حقوقی، سوال اینه که کدوم دادگاه عمومی حقوقی؟ مثلاً اگه صادرکننده چک توی تهران باشه و بانک توی مشهد و چک هم توی اصفهان صادر شده باشه، کجا باید درخواست بدیم؟ اینجا شما یه سری حق انتخاب دارید، بر اساس مواد ۱۱ و ۱۳ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی (ق.آ.د.م) و البته رأی وحدت رویه شماره ۶۸۸ هیأت عمومی دیوان عالی کشور:

دارنده چک می تونه به انتخاب خودش، به یکی از دادگاه های زیر مراجعه کنه:

1. دادگاه محل اقامت خوانده (صادرکننده یا صاحب حساب). این رایج ترین و معمول ترین راهه. اگه می دونید صادرکننده چک کجا زندگی می کنه، می تونید به دادگاه همون شهر مراجعه کنید.
2. دادگاه محل صدور چک (محل انعقاد قرارداد). هر جایی که چک صادر شده، می تونید اونجا هم درخواستتون رو مطرح کنید.
3. دادگاه محل انجام تعهد (محل پرداخت وجه چک). یعنی بانکی که چک روش کشیده شده (بانک محال علیه). محل پرداخت وجه چک همان محل استقرار بانک محال علیه است.
4. دادگاه محل استقرار بانک محال علیه (بانکی که چک از حساب آن صادر شده است). به عبارتی، هر جایی که شعبه بانکی که چک روش صادر شده، قرار داره، می تونید به دادگاه اونجا مراجعه کنید.

پس، شما دستتون بازه که از بین این چهار گزینه، هر کدوم که براتون راحت تره و دسترسی بهش آسون تره رو انتخاب کنید و درخواست اجراییه رو اونجا ثبت کنید.

«دادگاه صالح برای صدور اجراییه چک، فقط دادگاه های عمومی حقوقی هستند و دادگاه صلح به هیچ عنوان صلاحیت رسیدگی به این درخواست را ندارد، حتی برای مبالغ کمتر از حد نصاب.»

توضیح و تحلیل نظریه مشورتی قوه قضاییه در مورد صلاحیت اجراییه چک صیادی (نظریه شماره ۷/۱۴۰۰/۱۶۱۹ مورخ ۱۴۰۰/۱۲/۲۱):

ممکنه شنیده باشید که برای چک های صیادی، بحث صلاحیت فرق می کنه یا یه نظریه مشورتی جدید اومده. بیایید این رو روشن کنیم. نظریه مشورتی شماره ۷/۱۴۰۰/۱۶۱۹ اداره کل حقوقی قوه قضاییه که توی تاریخ ۱۴۰۰/۱۲/۲۱ صادر شده، در پاسخ به استعلامی درباره صلاحیت دادگاه ها برای صدور اجراییه چک صیادی میگه:

مرجع صدور اجراییه، دادگاهی است که صالح به رسیدگی به اصل دعوا است.

تحلیل و تبیین: این جمله ممکنه در نگاه اول کمی گیج کننده به نظر بیاد، اما در عمل، به همون چهار معیار قبلی برمی گرده! چرا؟ چون دادگاهی که صالح به رسیدگی به اصل دعوا (یعنی مطالبه وجه چک به روش عادی) هست، دقیقاً همون دادگاهی هست که بر اساس مواد ۱۱ و ۱۳ قانون آیین دادرسی مدنی و رأی وحدت رویه ۶۸۸ دیوان عالی کشور، صلاحیت محلی رو داره. یعنی همون دادگاه محل اقامت خوانده، محل صدور چک، محل انجام تعهد یا محل بانک محال علیه. پس نگران نباشید، برای چک های صیادی هم دقیقاً همین معیارها برای تعیین دادگاه صالح اجراییه ملاک عمل خواهند بود و تفاوتی با چک های غیرصیادی از این نظر وجود نداره.

خلاصه کلام اینکه، برای درخواست اجراییه چک، چه صیادی و چه غیرصیادی، باید به دادگاه عمومی حقوقی مراجعه کنید و برای انتخاب دادگاه محلی هم یکی از چهار گزینه ای که بالاتر گفتیم رو انتخاب کنید. همین!

نحوه درخواست اجراییه چک و مراحل اجرایی آن

حالا که فهمیدیم کجا باید بریم، وقتشه که ببینیم چطوری باید این درخواست رو مطرح کنیم و چه مراحلی رو باید طی کنیم. این بخش هم خیلی مهمه، چون اگه مدارک کامل نباشه یا مراحل رو درست طی نکنید، باز هم کارتون به مشکل می خوره.

مدارک لازم برای درخواست

قبل از اینکه هر قدمی بردارید، این مدارک رو آماده کنید:

• اصل چک: بله، حتماً باید اصل چک رو داشته باشید و ارائه بدید. کپی یا عکس قبول نیست.
• گواهی عدم پرداخت: همون گواهی ای که از بانک گرفتید و کد رهگیری داره. این هم باید اصلش باشه.
• کارت ملی متقاضی: کارت ملی خودتون رو حتماً همراه داشته باشید.
• وکالت نامه (در صورت وجود): اگه وکیل دارید، وکالت نامه معتبر وکیلتون.

تنظیم درخواست (دادخواست) صدور اجراییه چک از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

دیگه مثل قدیم نیست که برید دادگاه و فرم پر کنید. الان همه کارهای حقوقی از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام میشه. باید با مدارکی که گفتیم، به یکی از این دفاتر مراجعه کنید و بگید که می خواهید درخواست صدور اجراییه چک رو ثبت کنید. اونجا یه فرمی رو به عنوان دادخواست (البته در واقع ماهیتش دادخواست نیست، اما به این اسم ثبت میشه) براتون تنظیم می کنند. توی این دادخواست، باید مشخصات خودتون (دارنده چک)، مشخصات صادرکننده (خوانده)، مشخصات چک (شماره، تاریخ، مبلغ) و شماره گواهی عدم پرداخت رو وارد کنید. نگران نباشید، کارمندای دفاتر خدمات قضایی خودشون راهنمایی تون می کنن.

پرداخت هزینه دادرسی (اشاره به پایین بودن هزینه نسبت به دعوای حقوقی)

یکی از مزایای دیگه درخواست اجراییه چک اینه که هزینه دادرسی اون نسبت به دعوای مطالبه وجه چک، خیلی پایین تره. چون همونطور که گفتیم، این درخواست جنبه مالی نداره و فقط درخواست اجرای یه سنده. پس با خیال راحت تر از نظر هزینه ها، می تونید اقدام کنید.

فرایند صدور اجراییه توسط دادگاه در وقت فوق العاده

بعد از اینکه دادخواست رو از طریق دفاتر خدمات قضایی ثبت کردید و به دادگاه صالح فرستادید، دادگاه به محض دریافت درخواست شما، بدون اینکه وقت رسیدگی تعیین کنه و بدون اینکه طرفین رو بخواد، در وقت فوق العاده (یعنی خارج از نوبت و فوری)، اقدام به بررسی و در صورت احراز شرایط، صدور اجراییه می کنه. این یعنی قاضی پرونده رو می بینه، مدارک رو چک می کنه و اگه همه چیز اوکی باشه، دستور صدور اجراییه رو میده.

ابلاغ اجراییه به محکوم علیه و مهلت ۱۰ روزه قانونی برای پرداخت

بعد از صدور اجراییه، این اجراییه از طریق سیستم ثنا (سامانه ابلاغ الکترونیکی) به صادرکننده چک (محکوم علیه) ابلاغ میشه. از تاریخی که اجراییه به دستش می رسه، محکوم علیه ۱۰ روز مهلت داره که وجه چک رو پرداخت کنه. این مهلت قانونیه و خیلی مهمه.

ارسال پرونده به واحد اجرای احکام در صورت عدم پرداخت و درخواست دارنده

اگه صادرکننده چک توی این ۱۰ روز، مبلغ رو پرداخت نکرد، شما می تونید دوباره از طریق دفتر خدمات قضایی یا مستقیماً به دادگاه صادرکننده اجراییه مراجعه کنید و درخواست اجرای حکم رو بدید. با این درخواست، پرونده شما از دادگاه به واحد اجرای احکام ارسال میشه. واحد اجرای احکام هم مسئولیت پیدا کردن اموال صادرکننده و توقیف اونها رو به عهده داره تا طلب شما وصول بشه. اینجاست که دیگه می تونید درخواست معرفی اموال صادرکننده (مثل حساب بانکی، پلاک خودرو، پلاک ثبتی ملک و…) رو بدید.

این مراحل، روند کلی درخواست و اجرای اجراییه چکه. اگه گام به گام و با دقت پیش برید، خیلی سریع تر از اونچه فکرش رو بکنید، به نتیجه می رسید.

نکات مهم و سوالات پرتکرار پیرامون اجراییه چک و دادگاه صالح

توی دنیای حقوقی، همیشه یه عالمه تبصره و نکته ریز و درشت وجود داره که دونستن شون می تونه حسابی به کارتون بیاد. بخش اجراییه چک هم از این قاعده مستثنی نیست. اینجا می خوایم به چند تا از این نکات مهم و سوالاتی که ممکنه براتون پیش بیاد، بپردازیم:

1. آیا انتقال چک پس از برگشت خوردن، حق درخواست اجراییه را به منتقل الیه می دهد؟

   اینجا یه بحث حقوقی مهم داریم. طبق نظریه مشورتی شماره ۷/۱۴۰۴/۱۲۴ مورخه ۲۹/۰۴/۱۴۰۴ اداره حقوقی قوه قضاییه، شخصی که چک بعد از برگشت خوردن (یعنی بعد از صدور گواهی عدم پرداخت) به اون منتقل شده، دارنده قانونی موضوع تبصره ۱ ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک و ماده ۲۳ همون قانون محسوب نمیشه. به زبان ساده، اگه شما چکی رو بخرید که قبلاً برگشت خورده و گواهی عدم پرداخت براش صادر شده، نمی تونید درخواست صدور اجراییه رو مطرح کنید. شما باید از طریق دعوای مطالبه وجه عادی اقدام کنید. پس حواستون باشه که اگه چک برگشتی رو می خرید یا می گیرید، دیگه نمی تونید از مزیت اجراییه سریع استفاده کنید.

2. امکان درخواست تأمین خواسته یا توقیف اموال:

   یه فرق مهم بین دعوای مطالبه وجه و اجراییه چک اینه که توی اجراییه، چون دیگه مرحله دادرسی (بررسی ماهوی) وجود نداره، نمی تونید درخواست تأمین خواسته بدید. تأمین خواسته قبل از صدور حکم یا همزمان با دادخواست مطرح میشه. اما ناامید نشید! طبق تبصره ۱ ماده ۳۵ قانون اجرای احکام مدنی، شما می تونید بعد از ابلاغ اجراییه و البته قبل از اینکه مهلت ۱۰ روزه پرداخت تموم بشه، درخواست توقیف اموال محکوم علیه رو بدید. این یعنی شما می تونید سریعاً برای مسدود کردن حساب یا توقیف اموالش اقدام کنید تا مطمئن بشید که بعداً می تونید پولتون رو وصول کنید.

3. فوت صادرکننده چک:

   اگه صادرکننده چک فوت کرده باشه، باز هم می تونید درخواست اجراییه رو مطرح کنید. اما این بار باید درخواست رو به طرفیت ورثه متوفی مطرح کنید. البته حواستون به رعایت مواد ۲۲۶، ۲۴۹ و ۲۵۰ قانون امور حسبی باشه که مربوط به نحوه مطالبه دیون از وراث و مهلت های قانونیه.

4. ابطال اجراییه در صورت چک مشروط، تضمینی، یا سایر موارد:

   فرض کنید دادگاه بدون اطلاع از اینکه چک شما مشروط یا تضمینی بوده، اجراییه صادر کرده. اگه دادگاه بعداً متوجه این موضوع بشه، باید فوراً اجراییه رو باطل کنه و به واحد اجرای احکام اعلام کنه که اون رو کان لم یکن (بی اثر) کنه. اما یه نکته مهم اینه: اگه شرطی بودن، تضمینی بودن یا مثلاً جعلی بودن چک، توی خود متن چک درج نشده باشه، بلکه توی یه برگه دیگه نوشته شده باشه، اینجا دیگه دادگاه رأساً اجراییه رو باطل نمی کنه. شما به عنوان کسی که مدعی این موضوع هستید، باید توی یک دادگاه دیگه، این ادعاهاتون رو ثابت کنید (مثلاً ثابت کنید که چک تضمینی بوده). بعد از اینکه حکم اثبات ادعاتون رو گرفتید، می تونید اون رو به دادگاه صادرکننده اجراییه ارائه بدید تا از اجرای اون عدول کنه.

5. حق درخواست اعسار از سوی محکوم علیه:

   شخصی که اجراییه علیهش صادر شده (محکوم علیه)، این حق رو داره که بعد از ابلاغ اجراییه، طبق ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، درخواست اعسار از پرداخت محکوم به رو مطرح کنه. یعنی بگه که توانایی پرداخت فوری مبلغ چک رو نداره و درخواست قسط بندی بده. دادگاه هم با بررسی مدارک و وضعیت مالی فرد، در مورد این درخواست تصمیم گیری می کنه.

6. عدم مطابقت امضاء در بانک:

   این یه نکته مهمه که خیلی ها رو گیج می کنه. اگه بخواهید از طریق اداره ثبت اسناد برای چک اجراییه بگیرید، بانک باید توی گواهی عدم پرداخت، مطابقت امضای صادرکننده رو با نمونه امضاش توی بانک، گواهی کنه. اما برای صدور اجراییه چک از طریق دادگاه، مطابقت امضا توی عرف بانکداری، از شرایط ماده ۲۳ قانون صدور چک نیست. یعنی حتی اگه بانک اعلام کنه که امضای چک با امضای موجود در بانک مطابقت نداره، این موضوع خللی در صدور اجراییه از طریق دادگاه ایجاد نمی کنه و دادگاه می تونه اجراییه رو صادر کنه.

7. چک های موردی:

   اگه کسی حساب جاری بدون دسته چک داشته باشه و از طریق بانک، چک موردی بگیره و اون چک برگشت بخوره، تمام قوانین و مقررات مربوط به اجراییه چک های عادی، برای این چک های موردی هم اجرا میشه. یعنی دارنده چک موردی هم می تونه عیناً مثل چک های عادی، درخواست صدور اجراییه رو بده.

8. چه کسی نمی تواند درخواست اجراییه کند؟

   خلاصه کنیم: ضامن چک، ظهرنویس (پشت نویس) چک، و منتقل الیه چک بعد از برگشت خوردن، نمی تونن درخواست صدور اجراییه بدن. این افراد باید از طریق دعوای مطالبه وجه عادی اقدام کنند.

9. مهلت صادرکننده برای دستور عدم پرداخت:

   اگه صادرکننده چک به بانک دستور عدم پرداخت بده (مثلاً به دلیل سرقت یا مفقودی)، باید ظرف یک هفته به دادگاه یا دادسرا شکایت کنه و گواهی طرح شکایت رو به بانک ارائه بده. اگه این یک هفته تموم بشه و صادرکننده این کار رو نکنه، دارنده چک می تونه درخواست صدور اجراییه بده.

10. چک های قدیمی (غیرصیادی) و امکان صدور اجراییه:

    برای چک های قدیمی و غیرصیادی هم امکان صدور اجراییه وجود داره، به شرط اینکه:

    1. در گواهی عدم پرداخت، کد رهگیری درج شده باشه.
    2. از تاریخ صدور چک یا گواهی عدم پرداخت، بیشتر از پنج سال نگذشته باشه.

    اگه این دو شرط وجود داشته باشه، می تونید برای چک های قدیمی هم اجراییه بگیرید.

دیدید چقدر ریزه کاری و نکته وجود داره؟ همین هاست که باعث میشه خیلی ها توی مسیر حقوقی به مشکل بخورن یا راه اشتباه رو برن. پس حواستون رو جمع کنید.

تفاوت اجراییه چک از طریق دادگاه و اداره ثبت اسناد

شاید شنیده باشید که برای چک برگشتی، علاوه بر دادگاه، میشه از طریق اداره ثبت اسناد هم اجراییه گرفت. بله، این درسته. چک یک سند لازم الاجرا محسوب میشه و هم از طریق دادگاه و هم از طریق اداره ثبت قابل پیگیریه. اما این دو روش یه سری تفاوت های اساسی با هم دارن که دونستن شون بهتون کمک می کنه بهترین راه رو انتخاب کنید.

بگذارید این تفاوت ها رو توی یک جدول خلاصه کنیم تا مقایسه شون راحت تر باشه:

ویژگی	اجراییه از طریق دادگاه	اجراییه از طریق اداره ثبت اسناد
مرجع صادرکننده	دادگاه عمومی حقوقی	اداره ثبت اسناد (اجرای ثبت)
سرعت	معمولاً سریع تر (بدون رسیدگی ماهوی)	بسیار سریع (مستقیم صدور اجراییه)
هزینه	پایین تر (چون غیرمالی محسوب می شود)	نسبتاً بالاتر (درصدی از مبلغ چک)
نیاز به مطابقت امضاء	خیر، الزامی نیست (عدم مطابقت خللی ایجاد نمی کند)	بله، بانک باید مطابقت امضا را گواهی کند
شامل چه کسانی می شود؟	فقط صادرکننده و صاحب حساب	صادرکننده، ظهرنویس و ضامن
قلمرو اجرا	امکان توقیف انواع اموال (منقول و غیرمنقول)	امکان توقیف انواع اموال (منقول و غیرمنقول)
محدودیت زمانی	برای چک های قدیمی: حداکثر ۵ سال از تاریخ صدور یا برگشت	فاقد محدودیت زمانی خاص
اختیار دادگاه/ثبت	دادگاه می تواند در صورت احراز شرایط خاص، اجراییه را باطل کند (اگر در متن چک قید شده باشد)	اختیارات محدودتر برای ابطال، باید از طریق دادگاه پیگیری شود

همونطور که توی جدول دیدید، هر کدوم مزایا و معایب خودشون رو دارن. مثلاً اجراییه ثبتی برای کسانی که می خوان سریع تر اقدام کنند و به ظهرنویس و ضامن هم دسترسی داشته باشن، خوبه؛ اما اگه بانک مطابقت امضا رو گواهی نکنه، کارتون گیر می کنه. از طرفی، اجراییه دادگاه ممکنه کمی طولانی تر باشه ولی برای چک هایی که امضاشون مورد تایید بانک نیست یا نیاز به بررسی های حقوقی بیشتری دارن، گزینه بهتریه.

انتخاب بین این دو روش کاملاً بستگی به شرایط خاص شما و چک تون داره. اگه مطمئن نیستید کدوم راه بهتره، حتماً با یک وکیل متخصص مشورت کنید.

نتیجه گیری و توصیه پایانی

خب، رسیدیم به انتهای این مسیر پرپیچ وخم حقوقی! امیدواریم که تا اینجا حسابی گیجی هاتون برطرف شده باشه و حالا دید بازتری نسبت به موضوع دادگاه صالح اجراییه چک و همه جزئیاتش داشته باشید.

بگذارید نکات اصلی رو دوباره با هم مرور کنیم تا توی ذهنتون حک بشه: مهمترین چیزی که باید یادتون باشه اینه که برای درخواست اجراییه چک، فقط و فقط باید به دادگاه عمومی حقوقی مراجعه کنید. به هیچ عنوان دادگاه صلح صلاحیت این کار رو نداره، حتی اگه مبلغ چک خیلی هم کم باشه. برای انتخاب دادگاه محلی هم دستتون بازه و می تونید بین محل اقامت صادرکننده، محل صدور چک، محل پرداخت یا محل استقرار بانک محال علیه یکی رو انتخاب کنید.

همونطور که توی بخش های قبلی دیدید، شرایط صدور اجراییه، مدارک لازم و مراحل کار هم کاملاً مشخصه و نیاز به رعایت دقیق داره. از داشتن گواهی عدم پرداخت با کد رهگیری گرفته تا غیرمشروط بودن چک و صدور اجراییه فقط علیه صادرکننده، همه و همه نکاتی هستن که اگه نادیده شون بگیرید، ممکنه زحمت تون هدر بره. حتی بحث انتقال چک بعد از برگشت خوردن یا فوت صادرکننده هم قواعد خاص خودش رو داره.

در نهایت، یک توصیه دوستانه و البته حقوقی به شما داریم: با اینکه ما سعی کردیم همه چیز رو به زبان ساده و کامل توضیح بدیم، اما دنیای حقوق پر از جزئیات و تبصره هاییه که گاهی فقط یک متخصص می تونه گره از کارتون باز کنه. پس اگه با یک مورد خاص روبرو شدید یا حس کردید ابهاماتی براتون مونده، حتماً قبل از هر اقدامی با یک وکیل یا مشاور حقوقی متخصص توی زمینه چک مشورت کنید. این کار نه تنها جلوی اشتباهات حقوقی احتمالی رو می گیره، بلکه باعث صرفه جویی توی وقت و هزینه شما هم میشه و پرونده تون رو سریع تر به سرانجام می رسونه. یادتون باشه، پیشگیری همیشه بهتر از درمانه، مخصوصاً توی مسائل حقوقی!