فیلمبرداری در مراکش تلقین

فیلم «تلقین» کریستوفر نولان، با دنیای پیچیده اش، ما رو به جاهای مختلف دنیا می بره. اما شاید ندونید که بخش هایی از صحنه های پرهیجان و پر رمز و راز این فیلم، به خصوص اونایی که مربوط به سفر کاب به مومباسا هستند، توی مراکش فیلمبرداری شدن. این انتخاب نولان، دلیل خاصی داشت که توی این مقاله براتون می گم.

اگه فیلم «تلقین» (Inception) رو دیدین، حتماً موافقید که یکی از اون تجربه های سینماییه که حسابی مغز آدم رو به چالش می کشه و با خودش می بره به دنیای رویا و واقعیت. این فیلم پر از پیچیدگی و لایه های مختلفه که هر بار که می بینیش، یه چیز جدید ازش کشف می کنی. اما جدای از داستان گیرا و بازی های درجه یک، یکی از چیزایی که نولان همیشه توش استاد بوده و توی «تلقین» هم به وضوح دیدیم، استفاده هوشمندانه از لوکیشن های واقعیه. یعنی چی؟ یعنی به جای اینکه همه چیز رو با جلوه های ویژه کامپیوتری بسازه، ترجیح می ده بره به دل دنیا و از فضاها و شهرهای واقعی برای خلق صحنه هاش استفاده کنه. این کار باعث می شه فیلم یه جور حس واقعی بودن و ملموس بودن داشته باشه، حتی وقتی داستانش کاملاً سوررئاله.

مراکش، این کشور زیبا و پررمز و راز در شمال آفریقا، یکی از مقاصد اصلی نولان برای «تلقین» بود. شاید وقتی فیلم رو می دیدین، اصلا فکرشم نمی کردین بعضی از اون صحنه های نفس گیر و شلوغ توی بازارها و کوچه های باریک مراکش فیلمبرداری شدن. اما چرا از بین این همه کشور و لوکیشن، قرعه به نام مراکش افتاد؟ چه جذابیت هایی این کشور داشت که نولان رو قانع کرد دوربین هاش رو ببره اونجا؟ و از همه مهم تر، این انتخاب چه تاثیری روی فضای کلی فیلم داشت؟ بیایید با هم بریم پشت صحنه و ببینیم جریان از چه قراره.

چرا کریستوفر نولان برای تلقین، راهی مراکش شد؟

کریستوفر نولان، کارگردان نابغه ای که با فیلم هایش همیشه ما را غافلگیر می کند، برای انتخاب لوکیشن هایش حسابی وسواس دارد. برای «تلقین» هم همین طور بود. او یک داستان پیچیده و چندلایه داشت که می خواست در محیط هایی واقعی و ملموس روایت شود تا تماشاگر کاملاً در دنیای فیلم غرق شود. مراکش، برای او مثل یک گنج پنهان بود که پتانسیل های فوق العاده ای برای فیلمبرداری داشت. این کشور، فقط یک لوکیشن عادی نیست؛ خودش یک دنیاست.

مراکش، یک لوکیشن همه فن حریف

تصور کنید دنبال یک مکان برای فیلمبرداری هستید که هم بیابان های پهناور و کوهستان های سر به فلک کشیده داشته باشد، هم شهرهای باستانی با معماری خاص و بازارهای شلوغ و پرهیاهو. مراکش دقیقاً همین طور است! از صحراهای وسیع صحرای بزرگ آفریقا گرفته تا قله های برفی اطلس، از شهرهای تاریخی مثل فاس و مراکش (همون مراکش خودمون) با مدینه های پیچ در پیچش تا سواحل زیبا و بندرگاه های پرجنب و جوش. این تنوع جغرافیایی و فرهنگی، مراکش رو به یک بهشت برای فیلمسازان تبدیل کرده.

معماری مراکش، با اون دیوارهای خاکی رنگ، درهای چوبی کنده کاری شده، و کاشی کاری های خیره کننده، خودش یک جاذبه دیدنیه. این بافت شهری سنتی، به خصوص توی مدینه ها (شهرهای قدیمی) و سوک ها (بازارها)، اونقدر منحصربه فرد و جذابه که می تونه به راحتی نقش شهرهای مختلفی رو ایفا کنه؛ از خاورمیانه و شمال آفریقا گرفته تا حتی بعضی مناطق تاریخی مدیترانه. یعنی یک فیلمساز می تونه با کمترین تغییر، مراکش رو به یک مکان کاملاً جدید تبدیل کنه و این یعنی صرفه جویی در زمان و هزینه، که برای پروژه های بزرگ هالیوودی حسابی مهمه.

زیرساخت های فیلم سازی و حمایت دولت

فقط ظاهر قضیه مهم نیست، بلکه زیرساخت ها و حمایت های داخلی هم حرف اول رو می زنه. مراکش تو این زمینه هم حسابی پیشروئه. اونا استودیوهای فیلم سازی مجهزی دارن، مثل استودیوهای معروف اوزارزات (Ouarzazate) که به «هالیوود آفریقا» معروفه. اینجا پر از نیروی کار ماهر و باتجربه در زمینه فیلم سازیه، از طراح صحنه و لباس گرفته تا نیروهای فنی و محلی. این یعنی وقتی یک تیم فیلم سازی بین المللی وارد مراکش می شه، می تونه روی یک کادر مجرب و حرفه ای حساب کنه.

از طرفی، دولت مراکش هم حسابی از صنعت فیلم سازی بین المللی حمایت می کنه. فرآیند گرفتن مجوزهای فیلمبرداری و کارهای لجستیکی خیلی راحت تر از خیلی از کشورهای دیگه است. این مزایای مالی و لجستیکی برای پروژه های بزرگ و پرهزینه ای مثل «تلقین» حسابی وسوسه کننده ست و باعث می شه تهیه کننده ها با خیال راحت تری مراکش رو انتخاب کنن. خلاصه که مراکش، هم از نظر بصری و هم از نظر عملیاتی، یک پکیج کامل برای فیلمسازان بزرگه.

وسواس نولان برای واقع گرایی

یکی از امضاهای کریستوفر نولان اینه که تا جای ممکن از جلوه های ویژه عملی (practical effects) و لوکیشن های فیزیکی استفاده می کنه، نه اینکه همه چیز رو بسپاره دست کامپیوتر و پرده سبز. اون اعتقاد داره که این روش، به فیلم حس باورپذیری و عمق بیشتری می ده. به همین خاطر هم هست که می بینی توی فیلم هایش صحنه های تعقیب و گریز واقعی، انفجارهای کنترل شده، و دکورهای عظیم فیزیکی زیاده. این وسواس برای واقع گرایی باعث می شه تماشاگر بیشتر با فیلم ارتباط برقرار کنه و حس کنه همه چیز واقعاً داره اتفاق می افته.

برای «تلقین» هم، که داستانش توی لایه های پیچیده رویا اتفاق می افته، نولان می خواست هرچقدر که می شه این دنیای خیالی رو واقعی جلوه بده. استفاده از بازارهای شلوغ و پرجنب و جوش مراکش برای صحنه های مومباسا، به فیلم اون حس هرج و مرج و واقع گرایی رو داد که شاید هیچ جلوه ویژه ای نمی تونست به اون خوبی از آب درش بیاره. این رو می گن هوش یک کارگردان! اون میدونه چطور از ابزارهایی که در دست داره، بهترین استفاده رو بکنه تا اثرش جاودانه بشه.

تلقین در کوچه پس کوچه های مراکش: از مومباسا تا تعقیب و گریزهای نفس گیر

حالا که فهمیدیم چرا نولان مراکش رو انتخاب کرد، بریم سراغ اینکه دقیقاً کجای فیلم «تلقین» می تونیم رد پای این کشور رو پیدا کنیم. اگه فیلم رو به یاد بیارید، یکی از صحنه های اولیه و حسابی پرهیجانش مربوط به سفر شخصیت کاب (با بازی لئوناردو دی کاپریو) به شهر مومباسا در کنیا و ملاقاتش با ایمز (تام هاردی) بود. خب، آماده باشید که یه واقعیت جالب رو بگم:

بازآفرینی مومباسا در بازار مراکش

راستش رو بخواید، اون صحنه های پرشور و شر و نفس گیر تعقیب و گریز در بازارهای شلوغ و کوچه پس کوچه های باریک شهر مومباسا، اصلاً توی کنیا فیلمبرداری نشدن! باور می کنید؟ این سکانس های پرهیجان که حسابی آدرنالین آدم رو بالا می برن، توی بازارهای سنتی (Souk) و محله های قدیمی شمال مراکش ضبط شدن. نولان و تیمش به خوبی تونستن فضای پر هرج و مرج و پر جنب و جوش یک شهر بندری آفریقایی مثل مومباسا رو توی قلب مراکش بازسازی کنن.

فکرشو بکنید! چقدر خلاقیت لازمه که یک محیط رو به گونه ای تغییر بدی که برای تماشاگر کاملاً حس یک جای دیگه رو داشته باشه. نولان با استفاده از جمعیت بومی مراکش، رنگ های زنده بازارها، نورپردازی خاص و البته معماری منحصر به فرد کوچه ها، تونست کاری کنه که وقتی صحنه ها رو می بینی، انگار واقعاً توی مومباسای کنیا هستی و داری از نزدیک اون شور و هیجان رو حس می کنی. جزئیات بصری توی این بخش از فیلم، از لباس مردم گرفته تا اجناس توی مغازه ها و حتی اون هرج و مرجی که همیشه توی بازارهای سنتی هست، همه و همه دست به دست هم دادن تا تماشاگر رو کاملاً غرق در فضای آفریقایی فیلم کنن. این دقیقاً همون چیزیه که نولان از لوکیشن واقعی می خواست: نه فقط یک پس زمینه زیبا، بلکه یک شخصیت مستقل که به داستان عمق و باورپذیری بده.

کریستوفر نولان برای صحنه هایی که در مومباسا (کنیا) اتفاق می افتند، از بازارهای شلوغ و بافت سنتی شمال مراکش استفاده کرد تا حس و حال یک شهر بندری آفریقایی را به بهترین شکل بازسازی کند و به فیلم حس واقع گرایی بیشتری ببخشد.

آیا لوکیشن های دیگری هم در مراکش بودند؟ حقیقت چیست؟

خب، سوال مهمی که ممکنه براتون پیش بیاد اینه که آیا غیر از صحنه های مربوط به مومباسا، جای دیگه از مراکش هم توی «تلقین» استفاده شده؟ راستش رو بخواید، بر اساس تحقیقات و بررسی منابع معتبر (مثل پایگاه های داده فیلم و مصاحبه با عوامل پشت صحنه)، به نظر می رسه که بخش اصلی و تقریباً انحصاری فیلمبرداری «تلقین» در مراکش، به همین سکانس های مومباسا محدود می شد. یعنی اون بازار شلوغ و تعقیب و گریزهای هیجان انگیز، نقطه تمرکز حضور مراکش در این فیلم بود.

شاید در نگاه اول به نظر برسه که خب، فقط یک بخش کوچیک از فیلم تو مراکش بوده، پس چرا اینقدر مهمه؟ اما نکته اینجاست که حتی یک لوکیشن واحد هم می تونه تأثیر عظیمی روی کلیت فیلم بذاره، به خصوص وقتی اون لوکیشن به این شکل هنرمندانه و هوشمندانه استفاده بشه. صحنه های مراکش، نه تنها به داستان فیلم یک حس ماجراجویی و خطر اضافه کردن، بلکه به تماشاگر کمک کردن تا دنیای رویاها رو ملموس تر و واقعی تر درک کنه. نولان با همین انتخاب های دقیق و حساب شده اش، کاری می کنه که فیلم هاش فراتر از یک داستان ساده باشن و به یک تجربه فراموش نشدنی تبدیل بشن.

مراکش، مروارید سینمای جهان: فراتر از تلقین

حالا که دیدیم مراکش چطور در «تلقین» درخشید، باید این رو هم اضافه کنیم که این کشور فقط میزبان نولان و تیمش نبوده. مراکش سال هاست که به عنوان یکی از قطب های فیلم سازی بین المللی شناخته می شه و پای خیلی از فیلمسازان بزرگ هالیوود و حتی کارگردانان جهانی رو به خودش باز کرده. انگار این خاک، یک جادوی خاص داره که هر لنزی رو به خودش جذب می کنه.

رد پای هالیوود در خاک مراکش

اگه بخوایم «تلقین» رو توی لیست فیلم های مهم هالیوودی که تو مراکش فیلمبرداری شدن قرار بدیم، باید بگیم که این فیلم در کنار بزرگان و شاهکارهای سینمایی دیگه قرار می گیره. باور می کنید که چقدر فیلم های مطرحی تو این کشور ساخته شدن؟ اینجا یه لیست از مهم ترینشون رو براتون آوردم:

• لورنس عربستان (Lawrence of Arabia): یکی از کلاسیک ترین و حماسی ترین فیلم های تاریخ سینما که بخش های بیابانیش تو مراکش فیلمبرداری شد.
• مومیایی (The Mummy): فیلم ماجراجویانه پرطرفدار با برندن فریزر، که صحنه های کویریش رو مدیون مراکشه.
• گلادیاتور (Gladiator): اون فضای روم باستان و مبارزات حماسی، بخشیش تو استودیوهای مراکش شکل گرفته.
• اسکندر (Alexander): داستان زندگی اسکندر مقدونی، که خیلی از صحنه های نبردش تو این کشور ضبط شد.
• شاهزاده ایرانی: شن های زمان (Prince of Persia: The Sands of Time): با توجه به فضای شرقی داستان، مراکش انتخاب ایده آلی برای این فیلم بود.
• تک تیرانداز آمریکایی (American Sniper): برای بازسازی فضای جنگ عراق، کلینت ایستوود به مراکش رفت.
• مأموریت غیرممکن: ملت یاغی (Mission: Impossible – Rogue Nation): تام کروز و بدلکاری های هیجان انگیزش توی این کشور هم رد پایی از خودشون به جا گذاشتن.
• بازی تاج و تخت (Game of Thrones): بله، حتی این سریال محبوب هم برای بعضی از صحنه های مربوط به شهرهای شرقی و یونکای از لوکیشن های مراکش استفاده کرده.

این لیست فقط چند نمونه از صدها فیلم و سریال معروفیه که تو مراکش فیلمبرداری شدن. هر کدوم از این فیلم ها، به نوعی از زیبایی ها و امکانات این کشور بهره بردن و اسم مراکش رو توی صنعت سینما، پرآوازه تر کردن.

تنوع ژانرها و داستان ها در مراکش

چیزی که مراکش رو خاص می کنه، قابلیت تطبیق پذیری فوق العاده اش برای ژانرها و دوره های مختلفه. یک روز می تونه نقش خاورمیانه قرون وسطی رو بازی کنه، یک روز یه شهر شلوغ و مدرن آفریقایی باشه، و روز بعد یک دهکده باستانی. این تنوع باعث شده فیلمسازان بتونن با کمترین هزینه و بهترین کیفیت، فضایی رو که توی ذهن دارن، روی پرده سینما بیارن.

این حضور پررنگ مراکش توی سینمای بین الملل، فقط به صنعت فیلم سازی محدود نمی شه. بلکه تأثیر زیادی روی صنعت گردشگری و حتی فرهنگ این کشور هم گذاشته. وقتی توریست ها می دونن که فلان فیلم محبوبشون تو مراکش فیلمبرداری شده، علاقه بیشتری پیدا می کنن که از اون مکان ها بازدید کنن. این اتفاق نه تنها به اقتصاد مراکش کمک می کنه، بلکه باعث می شه مردم دنیا بیشتر با فرهنگ و زیبایی های این کشور آشنا بشن و یک تصویر متفاوت از آفریقا و جهان اسلام پیدا کنن. این یعنی سینما، فقط سرگرمی نیست؛ یک پل ارتباطی فرهنگیه.

مراکش به خاطر تنوع جغرافیایی، معماری منحصر به فرد و زیرساخت های فیلم سازی قوی، به هالیوود آفریقا معروف شده و میزبان پروژه های بزرگ بین المللی متعددی بوده است.

نتیجه گیری

در نهایت، وقتی به فیلم «تلقین» نگاه می کنیم، می بینیم که انتخاب مراکش برای فیلمبرداری سکانس های مومباسا چقدر هوشمندانه و حیاتی بوده. این انتخاب، فقط یک جزئیات کوچک پشت صحنه نیست؛ بلکه نقش مهمی در ایجاد اون حس واقعی بودن و غوطه وری در دنیای پیچیده نولان داشته. اون بازارهای شلوغ و اون تعقیب و گریزهای نفس گیر، بدون فضای بکر و اصیل مراکش، شاید هرگز به این اندازه تأثیرگذار نمی شدن.

مراکش، واقعاً یک نگین توی صنعت فیلم سازی جهانیه و همینطور که دیدیم، «تلقین» فقط یکی از هزاران فیلمی بود که از جذابیت ها و پتانسیل های این کشور بهره برد. از بیابان های بی کرانش گرفته تا شهرهای پرجنب و جوشش، مراکش ثابت کرده که یک لوکیشن همه کاره و بی نظیره که می تونه هر داستانی رو روی پرده سینما زنده کنه. دفعه بعدی که «تلقین» رو تماشا کردین، یه نگاه دقیق تر به صحنه های مومباسا بندازین و به جادوی مراکش فکر کنید.

شما تا حالا به مراکش سفر کردین؟ کدام صحنه های فیلم «تلقین» بیشتر شما رو تحت تأثیر قرار داد؟ دوست داریم نظرات شما رو بشنویم و با هم در مورد این فیلم بی نظیر گپ بزنیم. حتماً توی بخش نظرات برای ما بنویسید!