معنی قرار ترک تعقیب

معنی قرار ترک تعقیب خیلی ساده، یعنی اینکه پیگیری یه پرونده کیفری به صورت موقت متوقف میشه. این توقف معمولاً به درخواست شاکی اتفاق می افته و فقط در جرایم قابل گذشت و قبل از اینکه کیفرخواست صادر بشه امکان پذیره. با صدور این قرار، متهم دیگه تحت پیگرد قانونی نیست، اما داستان پرونده اینجا تموم نمیشه و ممکنه شاکی دوباره بخواد ماجرا رو پیگیری کنه.

توی دنیای پیچیده ی قانون، اصطلاحات و قرارهای حقوقی زیادی داریم که هر کدومشون معنی خاص خودشون رو دارن و سرنوشت یه پرونده و حتی زندگی آدما رو حسابی تحت تأثیر قرار میدن. یکی از همین قرارها که شاید اسمش به گوشتون خورده باشه، «قرار ترک تعقیب» هست. خیلی وقت ها وقتی یه نفر توی یه پرونده کیفری گرفتار میشه، چه شاکی باشه و چه متهم، دلش می خواد بدونه که این قرار دقیقاً چیه، چه زمانی صادر میشه و اصلاً چه آثاری داره. مثلاً فرض کنید یه اتفاقی افتاده، شما شکایت کردید، اما بعد از یه مدت به دلایل مختلفی مثل اینکه با طرف مقابل به توافق رسیدید یا اصلاً دیگه نمی خواید کشش بدید، تصمیم می گیرید قید ادامه دادن پرونده رو بزنید. اینجا دقیقاً همون جاییه که پای قرار ترک تعقیب به میون میاد.

حالا شاید بپرسید که فرقش با یه سری چیزای دیگه مثل گذشت کردن یا همینجوری ول کردن پرونده چیه؟ این مقاله قراره همین ابهامات رو براتون روشن کنه. قراره با هم پله پله پیش بریم و ببینیم که اصلاً قرار ترک تعقیب یعنی چی، قانون در موردش چی گفته، تو چه شرایطی میشه ازش استفاده کرد، چه کسی این قرار رو صادر می کنه و وقتی صادر شد، چه اتفاقاتی می افته. پس اگه دوست دارید سر از کار این قرار حقوقی دربیارید و بدونید چه حقوق و تعهداتی براتون ایجاد می کنه، جای درستی اومدید.

قرار ترک تعقیب چیست؟ (تعریف و مفهوم حقوقی)

ببینید، تو سیستم قضایی ما وقتی یه جرمی اتفاق می افته، معمولاً شاکی میره شکایت می کنه و بعدش مراحل قانونی برای پیگیری جرم شروع میشه. این پیگیری بهش میگن تعقیب. حالا وقتی حرف از ترک تعقیب به میون میاد، یعنی اینکه اون پروسه ی پیگیری و تحقیقات، یه جایی متوقف میشه.

معنی قرار ترک تعقیب اینه که دادستان یا اون مقامی که داره پرونده رو رسیدگی می کنه، تصمیم می گیره موقتاً دست از پیگیری و تحقیقات بکشه. این قرار معمولاً وقتی صادر میشه که شاکی به هر دلیلی، دیگه نمی خواد پرونده جلو بره و پیگیری کنه. شاید با متهم سازش کرده، شاید دیگه انگیزه نداره یا هر دلیل دیگه ای. پس، با صدور قرار ترک تعقیب، متهم دیگه در معرض پیگرد و پیگیری اتهام نیست و فعلاً نفسی راحت می کشه.

هدف اصلی از این قرار چیه؟ راستش چند تا هدف داره. یکی اینکه به شاکی و متهم فرصت بده تا خودشون با هم کنار بیان و به یه توافق برسند. اینجوری هم دادگاه ها کمتر شلوغ میشن و هم شاید یه صلح و سازش واقعی بین دو طرف ایجاد بشه. در واقع، این قرار یه جوری فرصت دوباره به دو طرف میده تا خارج از فضای دادگاه، مشکلشون رو حل کنن.

اینجا یه نکته مهم هست: قرار ترک تعقیب با «ترک دعوا»، «سازش»، «گذشت» یا «قرار موقوفی تعقیب» فرق داره. هر کدوم از این ها تعریف و آثار حقوقی خودشون رو دارن. مثلاً گذشت شاکی، معمولاً پرونده رو برای همیشه می بنده، اما قرار ترک تعقیب یه جور توقف موقته که بعداً ممکنه دوباره ادامه پیدا کنه. همین تفاوت هاست که باعث میشه خیلی ها حسابی گیج بشن و برای همین، دونستن این نکات ریز خیلی مهمه.

مبنای قانونی قرار ترک تعقیب: تحلیل ماده 79 قانون آیین دادرسی کیفری

وقتی تو بحث های حقوقی وارد میشیم، همیشه پای یه ماده قانونی وسط میاد که مبنای اون بحثه. برای قرار ترک تعقیب هم داستان همینه. ماده ای که باید بهش اشاره کنیم، ماده 79 قانون آیین دادرسی کیفریه. این ماده، اساس و ستون فقرات مفهوم قرار ترک تعقیبه.

متن دقیق و کامل ماده 79 قانون آیین دادرسی کیفری میگه:

«در جرائم قابل گذشت، شاکی می تواند تا قبل از صدور کیفرخواست، درخواست ترک تعقیب کند. در این صورت، دادستان قرار ترک تعقیب صادر می کند. شاکی می تواند، تعقیب مجدد متهم را فقط برای یک بار، تا یک سال از تاریخ صدور قرار ترک تعقیب، درخواست کند.»

حالا بریم ببینیم این ماده دقیقاً چی میگه و چه جزئیاتی توش پنهان شده:

1. جرائم قابل گذشت: اولین و مهمترین شرط، اینه که جرمی که شاکی ازش شکایت کرده، حتماً باید از اون دسته جرایمی باشه که «قابل گذشت» هستن. یعنی چی؟ یعنی جرایمی که شروع پیگیری شون یا حتی ادامه شون به رضایت شاکی بستگی داره. اگه شاکی رضایت نده یا شکایت نکنه، پرونده پیش نمیره. مثل خیلی از توهین ها، افتراها یا بعضی از ضرب و جرح های ساده. اگه جرم از نوع غیرقابل گذشت باشه (مثل سرقت مسلحانه یا قتل)، دیگه این ماده به کار نمیاد و شاکی نمی تونه درخواست ترک تعقیب بده.
2. قبل از صدور کیفرخواست: شرط دوم، زمان درخواست شاکیه. این درخواست فقط تا قبل از «صدور کیفرخواست» امکان پذیره. کیفرخواست چیه؟ یه سنده که دادستان بعد از تموم شدن تحقیقات مقدماتی، اگه تشخیص بده متهم جرمی مرتکب شده، صادر می کنه و پرونده رو باهاش میفرسته دادگاه برای محاکمه. پس، تا زمانی که دادستان هنوز پرونده رو به دادگاه نفرستاده و خودش داره تحقیقات رو انجام میده، شاکی می تونه درخواست ترک تعقیب بده. اگه کیفرخواست صادر بشه، دیگه فرصت از دست رفته.
3. درخواست شاکی: نکته ی کلیدی دیگه اینه که این قرار به درخواست «شاکی» صادر میشه. یعنی متهم نمی تونه همچین درخواستی بده. شاکی باید خودش کتباً یا شفاهی (که البته کتبی باشه بهتره و رسمیت بیشتری داره) از دادستان بخواد که پیگیری پرونده متوقف بشه.
4. فقط یک بار: ماده خیلی واضح گفته که شاکی فقط «یک بار» می تونه درخواست ترک تعقیب کنه. یعنی هر پرونده فقط یه بار این شانس رو داره.
5. تعقیب مجدد (اون هم فقط یک بار و تا یک سال): مهم ترین بخش این ماده شاید همین باشه. قرار ترک تعقیب، ابدی نیست! شاکی می تونه تعقیب مجدد متهم رو درخواست کنه. اما این درخواست مجدد هم دو تا شرط مهم داره: اول اینکه فقط «یک بار» دیگه می تونه این کار رو بکنه، و دوم اینکه این درخواست باید «تا یک سال» از تاریخ صدور قرار ترک تعقیب اولیه باشه. یعنی اگه شاکی مثلاً سیزده ماه بعد از صدور قرار اولیه یادش بیفته که می خواد دوباره پرونده رو پیگیری کنه، دیگه نمی تونه و پرونده مختومه میشه.

پس همونطور که میبینید، ماده 79 قانون آیین دادرسی کیفری با جزئیات کامل، قواعد بازی رو برای قرار ترک تعقیب مشخص کرده. درک همین چند تا نکته، کمک بزرگی بهتون می کنه که اگه توی چنین موقعیتی قرار گرفتید، بدونید چه حقوقی دارید و چه زمانی می تونید اقدام کنید.

شرایط صدور قرار ترک تعقیب (چه زمانی و چگونه؟)

خب، تا اینجا فهمیدیم که قرار ترک تعقیب چی هست و از کجا اومده (ماده 79). حالا باید دقیق تر به این موضوع بپردازیم که چه زمانی و تحت چه شرایطی اصلاً میشه انتظار داشت که این قرار صادر بشه. این شرایط مثل مهره های یه پازل هستن که اگه یکی از اون ها نباشه، پازل کامل نمیشه و قرار ترک تعقیب هم صادر نمیشه.

1. نوع جرم: الزاماً باید از جرایم قابل گذشت باشد

همونطور که قبلاً هم گفتیم، این مهم ترین شرطه. اگه جرمی که شما ازش شکایت کردید، جزو جرایم قابل گذشت نباشه، دیگه اصلاً نمیشه حرفی از ترک تعقیب زد. جرایم قابل گذشت یعنی چی؟ یعنی اون دسته از جرم هایی که شروع تعقیب و پیگیریشون و حتی ادامه ی روند قضایی شون، کاملاً بستگی به اراده و رضایت شاکی داره. اگه شاکی رضایت بده یا از اول اصلاً شکایت نکنه، دستگاه قضایی هم نمی تونه خودش وارد عمل بشه. مثالش؟ خیلی از جرایم خانوادگی، توهین، افترا، ضرب و جرح های ساده ای که منجر به جراحات سنگین نشدن، یا تخریب عمدی اموال در صورتی که خسارت زیادی نداشته باشه. دقیقاً برعکس این ها، جرایم غیرقابل گذشت هستن که حتی اگه شاکی هم رضایت بده، باز هم دولت و دستگاه قضا پیگیر پرونده میشن، چون این جرایم به نظم عمومی جامعه آسیب می زنن. پس قبل از هر چیز، باید مطمئن بشید که جرمتون قابل گذشت هست یا نه.

2. مرحله دادرسی: فقط تا قبل از صدور کیفرخواست

این شرط هم خیلی مهمه و زمان بندی رو نشون میده. درخواست ترک تعقیب فقط در مرحله تحقیقات مقدماتی و تا قبل از اینکه دادستان کیفرخواست صادر کنه، قابل پذیرشه. یعنی چی؟ یعنی وقتی شما شکایت می کنید، اول پرونده میره دادسرا و بازپرس یا دادیار شروع به تحقیق می کنن. مدارک جمع میشه، شهود تحقیق میشن، اظهارات متهم گرفته میشه و خلاصه هر چی لازمه برای روشن شدن ماجرا. این مرحله، همون تحقیقات مقدماتیه. اگه در این مرحله، شاکی تصمیم به ترک تعقیب بگیره، میشه این کار رو انجام داد. اما اگه تحقیقات تموم بشه و دادستان تشخیص بده که متهم جرمی مرتکب شده و باید محاکمه بشه و کیفرخواست صادر کنه، دیگه کار از کار گذشته و راهی برای ترک تعقیب وجود نداره. بعد از صدور کیفرخواست، پرونده میره دادگاه و دیگه اسمش ترک تعقیب نیست و مفهومش عوض میشه.

3. مرجع درخواست: تقاضای صریح و کتبی شاکی خصوصی

کی باید درخواست ترک تعقیب بده؟ فقط و فقط شاکی خصوصی. متهم یا وکیلش نمی تونن همچین درخواستی بدن. این درخواست باید صریح و روشن باشه و بهتره که به صورت کتبی به مقام قضایی مربوطه (دادستان یا بازپرس) تقدیم بشه. یعنی شاکی باید خودش با اراده و خواست خودش این تقاضا رو مطرح کنه. این یعنی اگه مثلاً متهم به شاکی التماس کنه یا باهاش به توافقی برسه، باز هم باید شاکی باشه که کتباً این درخواست رو ارائه بده. بدون درخواست شاکی، مقام قضایی نمی تونه خودش خودسرانه قرار ترک تعقیب صادر کنه.

4. تعداد دفعات: فقط یک بار امکان درخواست صدور قرار ترک تعقیب وجود دارد

اینم یه نکته ی خیلی حساس و مهمه. ماده 79 قانون آیین دادرسی کیفری خیلی تاکید کرده که صدور قرار ترک تعقیب فقط یک بار امکان پذیره. یعنی شما نمی تونید هی یه پرونده رو باز کنید، ترک تعقیب بگیرید، دوباره شروع کنید، دوباره ترک تعقیب بگیرید. فقط یک بار! این محدودیت برای اینه که هم از سوءاستفاده های احتمالی جلوگیری بشه و هم پرونده ها یه سرنوشت مشخصی پیدا کنن و هی توی برزخ نمونن. البته، همونطور که بعداً میگیم، تعقیب مجدد (بعد از یک بار ترک تعقیب) با رعایت شرایطی ممکنه، اما خودِ درخواست صدور قرار ترک تعقیب فقط یه بار میسر هست.

خلاصه اینکه، اگه همه این شرایط دست به دست هم بدن، اونوقته که شاکی میتونه درخواست صدور قرار ترک تعقیب رو مطرح کنه و دادستان هم اگه شرایط رو تایید کنه، این قرار رو صادر میکنه.

مرجع صالح برای صدور قرار ترک تعقیب (دادستان یا دادگاه؟)

حالا که فهمیدیم قرار ترک تعقیب چیه و چه شرایطی داره، سوال اینجاست که چه کسی باید این قرار رو صادر کنه؟ آیا دادستان این کار رو می کنه یا دادگاه؟ اینجا هم یه سری قواعد و استثنائات داریم که دونستنشون حسابی کارگشاست.

1. اصل صلاحیت دادستان: توضیح نقش دادستان به عنوان مقام تعقیب

اصل بر اینه که «دادستان» مقام صالح برای صدور قرار ترک تعقیبه. یادتون میاد که ماده 79 قانون آیین دادرسی کیفری چی می گفت؟ دادستان قرار ترک تعقیب صادر می کند. چرا دادستان؟ چون دادستان توی سیستم قضایی ما، نقش مقام تعقیب رو داره. یعنی وظیفه اش پیگیری جرائم و حفظ حقوق عمومیه. وقتی یه شاکی درخواست ترک تعقیب میده، این دادستانه که باید تصمیم بگیره آیا این درخواست با موازین قانونی مطابقت داره و باید پذیرفته بشه یا نه. پس به صورت پیش فرض، اگه پرونده ای تو دادسرا باشه، درخواست ترک تعقیب رو باید به دادستان اون دادسرا بدید.

2. موارد استثنایی صلاحیت دادگاه کیفری

اما خب، تو قانون همیشه استثنا هم داریم. تو بعضی موارد، «دادگاه کیفری» هم می تونه قرار ترک تعقیب صادر کنه. این موارد خاص و محدود هستن:

1. جرایم اطفال و نوجوانان: تو پرونده های مربوط به جرایم اطفال و نوجوانان، گاهی اوقات رسیدگی و تحقیقات مقدماتی مستقیماً تو دادگاه اطفال و نوجوانان انجام میشه و پرونده اصلاً به دادسرا نمیره. در این شرایط، چون دادستان توی اون مرحله دخالتی نداره، قاضی دادگاه اطفال و نوجوانان می تونه با رعایت همون شرایط ماده 79 (یعنی قابل گذشت بودن جرم، درخواست شاکی و قبل از صدور کیفرخواست که اینجا مفهومش قبل از شروع محاکمه اصلیه)، قرار ترک تعقیب رو صادر کنه.
2. پرونده هایی که رسیدگی و تحقیقات مقدماتی مستقیماً در صلاحیت دادگاه است: بعضی وقت ها قانونگذار برای بعضی جرائم خاص، صلاحیت رسیدگی و حتی انجام تحقیقات مقدماتی رو مستقیماً به دادگاه داده. مثلاً تو برخی جرایم خاص که مستقیماً در صلاحیت دادگاه هستن و نیازی به گذر از دادسرا نیست. در این موارد هم، باز هم قاضی دادگاه که داره تحقیقات رو انجام میده، میتونه قرار ترک تعقیب رو صادر کنه. این حالت ها خیلی نادر هستن و بیشتر جرایم از طریق دادسرا پیگیری میشن.

پس، اگه پرونده ای تو دادسرا در حال بررسیه، مرجع صالح دادستانه. اگه در موارد خاص، تحقیقات مستقیماً تو دادگاه انجام میشه (مثل بعضی پرونده های اطفال و نوجوانان)، اون وقته که قاضی دادگاه صلاحیت صدور این قرار رو پیدا می کنه. غیر از این، دادگاه کیفری به هیچ وجه نمی تونه قرار ترک تعقیب صادر کنه، چون نقش دادگاه، محاکمه بعد از اتمام تحقیقات و صدور کیفرخواست توسط دادستانه.

3. وظیفه بازپرس و دادیار در صورت درخواست ترک تعقیب: لزوم ارجاع به دادستان

حالا فرض کنید شاکی رفته پیش بازپرس یا دادیار و درخواست ترک تعقیب داده. بازپرس و دادیار خودشون نمی تونن این قرار رو صادر کنن، چون صلاحیت اصلی با دادستانه. در این حالت، بازپرس یا دادیار موظفن که درخواست شاکی رو به دادستان ارجاع بدن. دادستان بعد از بررسی شرایط، تصمیم نهایی رو در مورد صدور یا عدم صدور قرار ترک تعقیب می گیره. این یعنی حتی اگه تحقیقات رو بازپرس انجام داده باشه، باز هم حرف آخر رو برای صدور این قرار، دادستان میزنه.

پس، خیلی مهمه که بدونید درخواستتون رو به کی باید ارائه بدید و انتظار صدور قرار رو از کدوم مقام قضایی داشته باشید تا وقت و انرژی تون هدر نره.

آثار و پیامدهای حقوقی صدور قرار ترک تعقیب

وقتی قرار ترک تعقیب صادر میشه، یه سری اتفاقات حقوقی رخ میده که هم برای شاکی و هم برای متهم خیلی مهمه. این آثار نشون میدن که این قرار چه تأثیراتی روی روند پرونده و وضعیت افراد داره. بیاید با هم بررسی کنیم.

1. توقف تحقیقات و تعقیب متهم: توضیح ماهیت موقت این توقف

مهمترین و اولین اثر قرار ترک تعقیب اینه که پیگیری قضایی و تحقیقات در مورد اتهام، متوقف میشه. یعنی دیگه بازپرس یا دادیار دنبال جمع آوری مدارک نمیرن، متهم رو احضار نمی کنن و به قول معروف، پرونده فعلاً میره تو کمد! اما یه نکته ی خیلی مهم اینجاست که این توقف، «موقتیه». یعنی همونطور که از اسمش پیداست، ترک تعقیب نه قطع تعقیب. این موقتی بودن یعنی ممکنه در آینده، شاکی دوباره درخواست تعقیب بده که البته شرایط خاص خودش رو داره.

2. آزادی متهم: در صورت بازداشت

اگه متهم به خاطر این پرونده در بازداشت باشه، بلافاصله بعد از صدور قرار ترک تعقیب، آزاد میشه. چون دیگه دلیلی برای ادامه بازداشتش وجود نداره. تعقیبش متوقف شده و به همین دلیل قرار بازداشت هم دیگه توجیه نداره.

3. رفع اثر از قرار تامین کیفری: (وثیقه، کفالت، التزام)

اگه برای متهم قرار تامین کیفری صادر شده باشه (مثلاً وثیقه گذاشته باشه، یا کفیل معرفی کرده باشه، یا تعهد به حضور داده باشه)، با صدور قرار ترک تعقیب، از این قرارها هم رفع اثر میشه. یعنی وثیقه اش آزاد میشه، کفیل دیگه تعهدی نداره و تعهد التزام به حضور هم از بین میره. دلیلش هم همونه که دیگه دلیلی برای تضمین حضور متهم وجود نداره، چون تعقیبی در کار نیست.

4. رفع توقیف از اموال متهم: (در صورت توقیف)

گاهی اوقات در جریان پرونده، اموال متهم برای تضمین ضرر و زیان شاکی یا برای جلوگیری از فرار او، توقیف میشه. با صدور قرار ترک تعقیب، توقیف از این اموال هم برداشته میشه و متهم میتونه دوباره به اموالش دسترسی پیدا کنه. این هم یکی دیگه از پیامدهای توقف تعقیب قضاییه.

5. عدم دارا بودن اعتبار امر مختومه: توضیح تفاوت با قرارهای قطعی و قابلیت تعقیب مجدد

این یکی خیلی مهمه! قرار ترک تعقیب، «اعتبار امر مختومه» رو نداره. اعتبار امر مختومه یعنی یه پرونده ای که کاملاً تموم شده و دیگه نمیشه دوباره بهش رسیدگی کرد یا همون موضوع رو دوباره مطرح کرد (مثل وقتی که حکم قطعی صادر میشه). اما قرار ترک تعقیب اینجوری نیست. چون همونطور که گفتیم موقتیه و ممکنه شاکی تا یک سال بعد، دوباره درخواست تعقیب بده. پس متهم و شاکی باید حواسشون باشه که این پرونده هنوز میتونه دوباره جون بگیره و کاملاً تموم نشده.

6. عدم ایجاد سابقه کیفری: تأکید بر این نکته که این قرار سابقه محسوب نمی شود

خبر خوب برای متهم اینه که صدور قرار ترک تعقیب، «سابقه کیفری» براش ایجاد نمی کنه. چون هنوز جرمی ثابت نشده و حکمی صادر نشده، این قرار صرفاً توقف پیگیریه و به معنای مجرمیت نیست. پس توی سوء پیشینه متهم هم چیزی ثبت نمیشه که این برای آینده شغلی و اجتماعی افراد خیلی مهمه.

پس، با توجه به این آثار، می بینیم که قرار ترک تعقیب یه قرار با ماهیت خاصه که نه پرونده رو کاملاً می بنده و نه به متهم حکم قطعی میده، بلکه یه جور مهلت و توقف موقتی در روند رسیدگیه که شاکی و متهم باید از پیامدهاش آگاه باشن.

امکان تعقیب مجدد متهم پس از صدور قرار ترک تعقیب

همونطور که قبلاً گفتیم، قرار ترک تعقیب به معنی مختومه شدن دائمی پرونده نیست. این قرار یه جور فرصت و توقف موقته. حالا شاید براتون سوال پیش بیاد که خب، اگه شاکی پشیمون شد یا متهم به تعهداتش عمل نکرد، آیا میشه دوباره پرونده رو به جریان انداخت؟ بله، میشه! اما با یه سری شرایط و محدودیت های خاص.

1. شرایط و مهلت تعقیب مجدد

ماده 79 قانون آیین دادرسی کیفری اینجا هم حرف اصلی رو میزنه و یه سری قواعد رو مشخص کرده:

1. فقط یک بار دیگر: شاکی فقط «یک بار» دیگه این شانس رو داره که درخواست تعقیب مجدد متهم رو بده. یعنی این فرصت همیشگی نیست. اگه یک بار دیگه هم درخواست داد و به هر دلیلی دوباره پشیمون شد، دیگه نمیتونه برای بار سوم کاری بکنه.
2. تا یک سال از تاریخ صدور قرار ترک تعقیب: این شرط زمانی، خیلی مهمه. درخواست تعقیب مجدد باید «فقط تا یک سال» از تاریخی که قرار ترک تعقیب اولیه صادر شده، انجام بشه. اگه شاکی مثلاً یک سال و یک روز بعد از صدور قرار، پشیمون بشه و بخواد پرونده رو دوباره به جریان بندازه، دیگه دیر شده و پرونده برای همیشه مختومه میشه. این مهلت یه جوری برای ایجاد ثبات و پایان دادن به بلاتکلیفی پرونده هاست.
3. به درخواست شاکی: مثل دفعه اول، این بار هم باید شاکی باشه که درخواست تعقیب مجدد رو میده. مقام قضایی خودش خودسرانه پرونده ای که ترک تعقیب شده رو دوباره شروع به پیگیری نمی کنه.

2. نحوه درخواست تعقیب مجدد: آیا نیاز به طرح شکایت جدید و ابطال تمبر است؟ (خیر، صرفاً تقاضا)

خوشبختانه برای درخواست تعقیب مجدد، نیازی نیست که شاکی دوباره یه شکایت جدید با کلی کاغذبازی و ابطال تمبر و این حرفا مطرح کنه. همین که «صرفاً تقاضا» بده کافیه. یعنی با یه نامه یا درخواست کتبی، میتونه از مقام قضایی بخواد که دوباره پرونده رو به جریان بندازن. این سادگی روند، برای اینه که شاکی رو تشویق کنن اگه واقعاً میخواد، پرونده رو دوباره پیگیری کنه و لازم نباشه از اول کلی هزینه و زمان صرف کنه.

3. آثار تعقیب مجدد: امکان صدور مجدد قرار تامین کیفری

اگه شاکی در مهلت مقرر و با رعایت شرایط، درخواست تعقیب مجدد بده، پرونده دوباره زنده میشه و به جریان میفته. این یعنی:

• تحقیقات دوباره شروع میشه (اگه نیاز باشه).
• مجدداً متهم تحت پیگرد قرار میگیره.
• دادستان میتونه «مجدداً قرار تامین کیفری» (مثل وثیقه یا کفالت) برای متهم صادر کنه. یعنی اگه قبلاً وثیقه ای آزاد شده بود، دوباره ممکنه از متهم بخوان که تامین بده.

اینجا دیگه پرونده به سمت صدور کیفرخواست و فرستادن به دادگاه پیش میره، البته به شرط اینکه تحقیقات به نتیجه برسه و دلایل کافی برای اتهام وجود داشته باشه.

پس، اگه شاکی هستید و قرار ترک تعقیب گرفتید، حواستون به مهلت یک ساله باشه. و اگه متهم هستید، بدونید که تا یک سال بعد از صدور این قرار، پرونده میتونه دوباره به جریان بیفته و نباید از این بابت غافل بشید.

تفاوت های کلیدی قرار ترک تعقیب با سایر قرارهای مشابه

توی نظام حقوقی ما، پر از اصطلاحات و قرارهاییه که شاید در نگاه اول شبیه هم باشن، اما توی جزئیات حسابی با هم فرق می کنن. قرار ترک تعقیب هم از این قاعده مستثنی نیست و برای اینکه دقیق تر درکش کنیم، باید تفاوت هاش رو با چند تا قرار مشابه دیگه بدونیم. این فرق گذاشتن کمک می کنه که یه وقت اشتباهی نکنیم و از حقوق خودمون درست دفاع کنیم.

1. تفاوت با قرار موقوفی تعقیب

قرار موقوفی تعقیب شاید از همه بیشتر شبیه ترک تعقیب به نظر بیاد، اما تفاوت های اساسی داره:

ویژگی	قرار ترک تعقیب	قرار موقوفی تعقیب
زمان صدور	فقط قبل از صدور کیفرخواست	در هر مرحله ای از دادرسی (تحقیقات مقدماتی، دادگاه بدوی، تجدیدنظر و …)
قابلیت عدول (بازگشت)	شاکی می تواند یک بار تا یک سال تعقیب مجدد را درخواست کند (قابل عدول موقت)	با گذشت شاکی، غیرقابل عدول است. (پرونده برای همیشه بسته می شود)
مرجع صدور	دادستان (و در موارد خاص قاضی دادگاه اطفال یا دادگاه هایی که مستقیماً تحقیقات مقدماتی انجام می دهند)	دادستان، بازپرس، دادیار یا دادگاه (هر مقامی که پرونده نزد اوست)
اعتبار	غیرقطعی و موقت (دارای قابلیت تعقیب مجدد)	قطعی (دارای اعتبار امر مختومه در مورد گذشت شاکی)
دلایل صدور	فقط درخواست شاکی در جرایم قابل گذشت	گذشت شاکی، فوت متهم، شمول مرور زمان، نسخ قانون، عفو عمومی، جنون متهم و …

2. تفاوت با قرار تعلیق تعقیب

قرار تعلیق تعقیب هم یه جور توقف موقته، اما با قرار ترک تعقیب فرق داره:

• شرایط صدور: قرار ترک تعقیب به «درخواست شاکی» صادر میشه، اما قرار تعلیق تعقیب به «تشخیص دادستان» (یا مقام قضایی) صادر میشه و شاکی لزوماً نقشی در درخواستش نداره. دادستان با توجه به شرایط متهم (مثلاً جوانی، نداشتن سابقه، ندامت و …) و نوع جرم، میتونه این قرار رو صادر کنه.
• هدف: هدف ترک تعقیب، فرصت دادن به شاکی برای منصرف شدن یا سازشه. اما هدف تعلیق تعقیب، فرصت دادن به «متهم» برای اصلاح رفتار و جبران خسارته.
• اختیاری بودن برای دادستان: صدور قرار تعلیق تعقیب، یه تصمیم کاملاً اختیاری برای دادستانه و اون موظف نیست که حتماً این قرار رو صادر کنه. اما اگه شرایط ترک تعقیب فراهم باشه و شاکی درخواست بده، دادستان موظف به صدوره.
• اعمال نظارت: در قرار تعلیق تعقیب، معمولاً متهم تحت یه سری شرایط و نظارت ها قرار می گیره (مثلاً باید تو دوره های آموزشی شرکت کنه، خسارت رو جبران کنه و …). اما در ترک تعقیب همچین شرایطی وجود نداره.

3. تفاوت با گذشت شاکی

بعضی ها فکر می کنن ترک تعقیب همون گذشت شاکیه، اما این دو هم با هم فرق دارن:

• قابلیت عدول: ترک تعقیب «قابل عدوله» (شاکی می تونه یک بار دیگه تا یک سال تعقیب کنه). اما «گذشت» شاکی در جرایم قابل گذشت، به طور کلی «غیرقابل عدوله» و پرونده رو برای همیشه می بنده. یعنی اگه گذشت کردید، دیگه نمی تونید پشیمون بشید و دوباره شکایت کنید.
• زمان: درخواست ترک تعقیب فقط «قبل از صدور کیفرخواست» امکان پذیره. اما گذشت شاکی در جرایم قابل گذشت، «در هر مرحله ای از دادرسی» (دادسرا، دادگاه بدوی، تجدیدنظر و …) میتونه انجام بشه.
• آثار: ترک تعقیب توقف «موقتی» پرونده است، اما گذشت شاکی در جرایم قابل گذشت، توقف «دائمی» تعقیب و محاکمه رو به دنبال داره.

دیدید؟ این سه تا مفهوم هر کدوم دنیای خودشون رو دارن و با اینکه شاید در نگاه اول شبیه هم باشن، اما تو جزئیات و آثار حقوقی شون حسابی با هم فرق می کنن. دونستن این تفاوت ها، شما رو توی پیچ و خم های قانونی جلو میندازه.

نمونه متن درخواست صدور قرار ترک تعقیب

خب، تا اینجا همه چیز رو در مورد معنی قرار ترک تعقیب، شرایط و آثارش گفتیم. حالا فرض کنید شما شاکی هستید و تصمیم گرفتید درخواست ترک تعقیب بدید. دونستن اینکه چطور باید این درخواست رو تنظیم کنید، خیلی مهمه. یه متن استاندارد و درست حسابی، کارتون رو راحت تر می کنه.

1. راهنمای تکمیل فرم درخواست: ارائه نکات مهم برای نگارش درخواست شاکی

چند تا نکته رو برای نوشتن این درخواست یادتون باشه:

• شفافیت و صراحت: درخواستتون باید خیلی واضح باشه که چی می خواید. اصلاً ابهامی توش نباشه.
• اطلاعات پرونده: حتماً شماره پرونده، شعبه، مشخصات شاکی و متهم رو کامل بنویسید تا هیچ شکی باقی نمونه.
• اشاره به ماده قانونی: اگه به ماده 79 قانون آیین دادرسی کیفری اشاره کنید، نشون میده که با آگاهی کامل دارید این درخواست رو میدید و به روند قانونی مسلطید.
• قابل گذشت بودن جرم: تاکید کنید که جرمی که شکایت کردید، قابل گذشت هست.
• قبل از کیفرخواست: حتماً قید کنید که هنوز کیفرخواست صادر نشده.
• امضا و تاریخ: یادتون نره که درخواست رو امضا کنید و تاریخ بزنید.

2. ارائه یک نمونه متن استاندارد و حقوقی

این یه نمونه متنه که میتونید ازش ایده بگیرید و با اطلاعات پرونده خودتون پرش کنید:

باسمه تعالی

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان [نام شهرستان]

با سلام و احترام،

اینجانب [نام و نام خانوادگی شاکی]، فرزند [نام پدر]، به شماره ملی [شماره ملی شاکی]، شاکی پرونده به شماره کلاسه [شماره کلاسه پرونده] و شماره بایگانی [شماره بایگانی پرونده]، در خصوص اتهام [نوع جرم مورد شکایت، مثلاً: توهین یا ضرب و جرح عمدی] علیه آقای/خانم [نام و نام خانوادگی متهم]، به استحضار می رسانم:

با عنایت به اینکه جرم مورد شکایت از جمله جرایم «قابل گذشت» می باشد و همچنین با توجه به اینکه پرونده در مرحله تحقیقات مقدماتی قرار دارد و تا این تاریخ (قبل از صدور کیفرخواست)، تصمیمی در خصوص صدور کیفرخواست اتخاذ نگردیده است، لذا اینجانب با استناد به ماده 79 قانون آیین دادرسی کیفری، تقاضای «صدور قرار ترک تعقیب» را در خصوص پرونده فوق الذکر دارم.

پیشاپیش از بذل توجه و دستور مقتضی حضرتعالی کمال تشکر را دارم.

با احترام فراوان،

نام و نام خانوادگی شاکی: [نام و نام خانوادگی شاکی]

امضاء:

تاریخ: [تاریخ روز]

اگه همچین متنی رو با دقت و با اطلاعات صحیح پر کنید و به مقام قضایی مربوطه تقدیم کنید، کارتون خیلی سریع تر و راحت تر پیش میره.

نتیجه گیری

همونطور که با هم بررسی کردیم، «معنی قرار ترک تعقیب» یه مفهوم مهم و کاربردی توی قانون آیین دادرسی کیفریه که دونستن جزئیاتش برای هر کسی که یه جورایی با پرونده های کیفری سر و کار داره، حیاتیه. فهمیدیم که این قرار یه راه حلیه برای توقف موقت پیگیری یه جرم، اما فقط تو شرایط خاصی صادر میشه: جرم باید قابل گذشت باشه، درخواست باید قبل از صدور کیفرخواست بیاد، و فقط شاکی می تونه این درخواست رو بده. و یادتون نره که این فرصت فقط یک بار قابل استفاده هست.

یکی از مهمترین درس هایی که گرفتیم، موقتی بودن این قراره. یعنی برعکس قرار موقوفی تعقیب یا گذشت شاکی، قرار ترک تعقیب به معنی پایان ابدی پرونده نیست و شاکی تا یک سال فرصت داره که دوباره درخواست تعقیب بده. این یعنی متهم ها نباید گول این آرامش موقت رو بخورن و شاکی ها هم باید به مهلت ها توجه کنن. همین پیچیدگی ها نشون میده که دنیای حقوق، ریزه کاری های زیادی داره و حتی ساده ترین تصمیم ها هم میتونه عواقب حقوقی جدی داشته باشه.

پس، اگه توی یه همچین موقعیتی قرار گرفتید یا سوالی در این زمینه براتون پیش اومده، بهترین کار اینه که حتماً با یه وکیل یا کارشناس حقوقی باتجربه مشورت کنید. اونا میتونن با توجه به جزئیات پرونده شما، بهترین راهنمایی رو بهتون ارائه بدن و کمک کنن که بهترین تصمیم رو بگیرید. خودسرانه عمل کردن تو مسائل حقوقی، ممکنه هزینه های زیادی براتون داشته باشه.