ماده قانونی تخریب اموال

ماده قانونی تخریب اموال در نظام حقوقی ما به اقدام عمدی یک نفر برای از بین بردن یا آسیب رساندن به مال یا شیء متعلق به دیگری اشاره دارد. این کار می تواند شامل آتش زدن، خراب کردن، شکستن یا هر عملی باشد که باعث آسیب دیدن یا از کار افتادن مال غیر شود و برای فرد خاطی مجازات های قانونی خاصی در نظر گرفته شده است.

تاحالا شده با خودتان فکر کنید اگر کسی به اموالتان آسیب بزند، چه راهی برای احقاق حق دارید؟ یا شاید ناخواسته در شرایطی قرار گرفته اید که متهم به تخریب اموال کسی شده اید و نمی دانید چه کار کنید؟ خب، قانون در این باره حسابی حرف برای گفتن دارد. مسئله تخریب اموال، یکی از آن جرم هایی است که در جامعه زیاد باهاش سروکار داریم، چه در مقیاس کوچک مثل شکستن شیشه همسایه و چه در ابعاد بزرگ تر مثل آتش زدن یک ملک یا آسیب رساندن به اموال عمومی. در همه این حالت ها، پای یک سری ماده قانونی تخریب اموال به میان می آید که دانستن آن ها برای هر شهروندی لازم است. این که بدانیم این جرم دقیقاً چیست، چه ارکانی دارد، مجازاتش چیست و چطور می شود پیگیری اش کرد، هم به ما کمک می کند از حقوقمان دفاع کنیم و هم اگر ناخواسته درگیر چنین پرونده ای شدیم، بتوانیم درست و حسابی از خودمان دفاع کنیم.

جرم تخریب اموال: مفهوم، ماهیت و تفاوت هایش

بیایید اول ببینیم اصلاً منظورمان از «جرم تخریب اموال» چیست. شاید در نگاه اول خیلی ساده به نظر بیاید، اما در عالم حقوق، هر کلمه بار معنایی خودش را دارد و همین بار معنایی می تواند سرنوشت یک پرونده را عوض کند. وقتی صحبت از تخریب اموال می شود، دقیقاً داریم درباره عملی حرف می زنیم که یک نفر با قصد و نیت قبلی، به مال یا شیئی که مال خودش نیست، آسیب می رساند یا آن را از بین می برد.

تعریف حقوقی جرم تخریب: فرق تخریب و اتلاف

در عرف عامه، تخریب و اتلاف شاید یک معنی بدهند، اما در حقوق، تفاوت های ظریفی دارند که باید حواسمان بهشان باشد. «تخریب» بیشتر به معنای وارد کردن صدمه یا لطمه به مال است، طوری که مال ناقص شود یا ظاهرش تغییر کند، اما لزوماً به کلی از بین نرود. مثلاً اگر کسی شیشه ماشینتان را بشکند، این تخریب است. اما «اتلاف» یعنی مال به کلی از بین برود یا دیگر قابل استفاده نباشد، مثل وقتی که کسی عمداً ماشینتان را آتش بزند و کاملاً بسوزد. قانونگذار ما در مواد مربوط به ماده قانونی تخریب اموال، هم تخریب و هم اتلاف را تحت پوشش قرار داده و هر دو را جرم می داند.

ماهیت جرم تخریب: آیا فقط کار عمدی جرم است؟

یکی از مهم ترین نکاتی که در مورد جرم تخریب باید بدانیم، این است که این جرم، یک «جرم عمدی» محسوب می شود. یعنی فردی که عمل تخریب را انجام می دهد، باید قصد و نیت داشته باشد که به مال دیگری آسیب بزند یا آن را از بین ببرد. اگر این قصد نباشد، مثلاً بر اثر یک بی احتیاطی یا سهل انگاری مال کسی آسیب ببیند، دیگر پای جرم تخریب در میان نیست و ممکن است صرفاً مسئولیت مدنی (یعنی جبران خسارت) برای فرد ایجاد شود. پس اگر کسی مثلاً توپ فوتبال پرتاب کرد و شیشه همسایه شکست، اگر عمداً این کار را نکرده باشد، جرم تخریب محقق نمی شود، اما باید خسارت وارده را جبران کند.

نکته دیگر اینکه جرم تخریب، با یک «فعل مثبت» اتفاق می افتد، یعنی یک کاری باید انجام شود. مثلاً کسی برود و چیزی را بشکند یا آتش بزند. ترک فعل، یعنی کاری نکردن، معمولاً نمی تواند منجر به تحقق جرم تخریب شود. مثلاً اگر مستأجری به موقع شیر آب خانه ای را که نشتی دارد نبندد و آب به سقف همسایه پایینی آسیب بزند، این ترک فعل از نظر حقوقی مسئولیت مدنی برایش می آورد (باید خسارت را جبران کند)، اما جرم تخریب کیفری محسوب نمی شود، چون قصد و فعل مثبتی برای تخریب وجود نداشته.

ارکان تشکیل دهنده جرم تخریب اموال: ریزبینانه تر نگاه کنیم

هر جرمی، مثل یک ساختمان است که برای سرپا ماندن، به سه تا ستون اصلی نیاز دارد: عنصر قانونی، عنصر مادی و عنصر معنوی. جرم تخریب هم از این قاعده مستثنی نیست و برای اینکه بتوانیم بگوییم یک نفر واقعاً مرتکب این جرم شده، باید هر سه این ستون ها محقق شده باشند. بیایید با هم این سه رکن را دقیق تر بررسی کنیم.

عنصر قانونی جرم تخریب: کدام مواد قانون به دادمان می رسند؟

خب، «عنصر قانونی» یعنی اینکه حتماً باید یک ماده قانونی مشخص وجود داشته باشد که کاری را جرم بداند و برایش مجازات تعیین کند. در مورد تخریب اموال، ماده قانونی تخریب اموال شامل چندین ماده از قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) می شود که هر کدام به نوع خاصی از تخریب یا موضوع خاصی از مال اشاره دارند. اینجا اصلی ترین هایشان را با هم مرور می کنیم.

ماده ۶۷۵ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات): آتش سوزی های خطرناک

این ماده به موضوع آتش زدن عمدی اموال می پردازد که معمولاً با خسارات زیادی همراه است. تصور کنید کسی عمداً یک خانه، انبار، کشتی، کارخانه، یا حتی یک جنگل، مزرعه یا باغ را آتش بزند. این ماده این اعمال را جرم می داند و مجازات سنگینی برایشان در نظر گرفته است. هدف این ماده، حفاظت از اموال ارزشمند و همچنین جلوگیری از خطرات جانی و مالی گسترده ای است که آتش سوزی می تواند ایجاد کند.

ماده ۶۷۵ قانون مجازات اسلامی می گوید: «هر کس به طور عمد عمارت یا بنا یا کشتی یا هواپیما یا کارخانه یا انبار و به طور کلی هر محل مسکونی یا معد برای سکنی یا جنگل یا خرمن یا هر نوع محصول زراعی یا اشجار یا مزارع یا باغ های متعلق به دیگری را آتش بزند به حبس از دو تا پنج سال محکوم می شود.»

اینجا می بینیم که تبصره هایی هم دارد:

• تبصره ۱: اگر این کارها با قصد مقابله با حکومت اسلامی انجام شود، مجازاتش می شود مجازات محارب (که بسیار سنگین تر است).
• تبصره ۲: حتی شروع به این جرائم (یعنی قصد داشته اما موفق نشده) هم مجازات دارد؛ شش ماه تا دو سال حبس.

پس، اگر خدای ناکرده کسی به قصد خرابکاری، آتشی به پا کند، مشمول این ماده می شود. مثلاً فرض کنید شخصی عمداً انبار کالا یا یک مزرعه گندم متعلق به دیگری را آتش بزند، دقیقاً مشمول این ماده خواهد بود.

ماده ۶۷۶ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات): آتش زدن سایر اموال

حالا اگر آتش زدن شامل مواردی که در ماده ۶۷۵ گفته شد (مثل عمارت و باغ) نباشد، ولی باز هم به مال منقول دیگری آسیب بزند، چه؟ ماده ۶۷۶ این موارد را پوشش می دهد. این ماده به آتش زدن سایر اشیاء منقول اشاره دارد. مثلاً اگر کسی عمداً ماشین یا موتورسیکلت دیگری را آتش بزند، مشمول این ماده خواهد شد.

این ماده می گوید: «هر کس سایر اشیاء منقول متعلق به دیگری را آتش بزند به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.» تفاوت اصلی اش با ماده ۶۷۵ این است که ماده ۶۷۵ بیشتر به اموال غیرمنقول یا با ارزش های خاص می پردازد، در حالی که ۶۷۶ دامنه گسترده تری از اموال منقول را شامل می شود.

ماده ۶۷۷ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات): اصلی ترین ماده تخریب

این ماده، مادر اصلی ماده قانونی تخریب اموال است و دامنه شمول خیلی وسیعی دارد. هر نوع تخریبی که با آتش سوزی نباشد و به مال دیگری آسیب بزند، اینجا بررسی می شود. این یعنی تخریب یا تلف کردن کلی یا جزئی اموال منقول یا غیرمنقول متعلق به دیگری، با هر وسیله و به هر روشی.

ماده ۶۷۷ قانون مجازات اسلامی می گوید: «هر کس به طور عمد اشیای منقول یا غیرمنقول متعلق به دیگری را تخریب نماید یا به هر نحو کلی یا جزیی تلف نماید و یا از کار اندازد به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.»

ببینید چقدر این ماده گسترده است! شکستن شیشه، پاره کردن سند، خط انداختن روی ماشین، خراب کردن لوازم خانه، یا هر چیز دیگری که به مال دیگری آسیب بزند و مال او را ناقص یا از کار افتاده کند، مشمول این ماده می شود. این ماده، اصلی ترین پناهگاه برای شاکیان و متهمین در پرونده های تخریب است و اکثر پرونده ها ذیل این ماده رسیدگی می شوند.

ماده ۶۸۷ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات): تخریب تأسیسات عمومی

حالا فرض کنید تخریب، به جای اموال شخصی، به تأسیسات عمومی باشد. یعنی چیزهایی که همه مردم از آن ها استفاده می کنند و برای زندگی روزمره جامعه حیاتی هستند. مثل شبکه های آب و فاضلاب، برق، نفت، گاز، خطوط تلفن، رادیو و تلویزیون، علائم راهنمایی و رانندگی و خلاصه هر وسیله یا تأسیساتی که به هزینه دولت یا با سرمایه مشترک برای استفاده عمومی ساخته شده. آسیب زدن به این ها، جرم بسیار سنگین تری است.

این ماده، مجازات سنگینی برای افرادی در نظر می گیرد که به این تأسیسات آسیب می رسانند، حتی اگر قصدشان صرفاً خرابکاری باشد و نه اخلال در امنیت. این نشان می دهد که قانون چقدر به حفظ زیرساخت های جامعه اهمیت می دهد. مجازات حبس در اینجا، از سه تا ده سال است که نسبت به تخریب اموال شخصی، تفاوت چشمگیری دارد.

• تبصره ۱: اگر این کارها با هدف اخلال در نظم و امنیت عمومی و مقابله با حکومت اسلامی باشد، مجازات محارب در انتظارشان است.
• تبصره ۲: شروع به این جرائم هم مجازات دارد: یک تا سه سال حبس.

اشاره مختصر به سایر مواد قانونی مرتبط

البته مواد قانونی دیگری هم هستند که به نوعی با تخریب اموال سروکار دارند، مثلاً تخریب آثار تاریخی و فرهنگی که در مواد خاص خودش پیش بینی شده. اما چهار ماده بالا، اصلی ترین موادی هستند که در پرونده های رایج تخریب اموال با آن ها سروکار داریم.

جدول مقایسه ای مواد ۶۷۵، ۶۷۶، ۶۷۷ و ۶۸۷

برای اینکه تفاوت این مواد را بهتر متوجه شویم، یک جدول مقایسه ای کوچک اینجا می گذاریم:

ماده قانونی	موضوع تخریب	روش ارتکاب	مجازات اصلی (قبل از قانون کاهش)	توضیحات
۶۷۵ ق.م.ا	عمارت، بنا، کشتی، کارخانه، انبار، جنگل، مزارع، باغ	آتش زدن عمدی	حبس ۲ تا ۵ سال	تخریب اموال غیرمنقول یا با ارزش خاص از طریق حریق
۶۷۶ ق.م.ا	سایر اشیاء منقول (غیر از موارد ۶۷۵)	آتش زدن عمدی	حبس ۶ ماه تا ۳ سال	تخریب اموال منقول از طریق حریق
۶۷۷ ق.م.ا	اشیای منقول یا غیرمنقول متعلق به دیگری	تخریب یا تلف به هر نحو (غیر از حریق)	حبس ۶ ماه تا ۳ سال	شامل گسترده ترین دامنه تخریب ها بدون استفاده از آتش
۶۸۷ ق.م.ا	تأسیسات عمومی (آب، برق، گاز، مخابرات، علائم راهنمایی و رانندگی و…)	تخریب، حریق، از کار انداختن، خرابکاری	حبس ۳ تا ۱۰ سال	تخریب اموال و زیرساخت های عمومی با مجازات سنگین تر

عنصر مادی جرم تخریب: چگونگی و موضوع جرم

عنصر مادی یعنی کاری که به صورت فیزیکی انجام می شود و نتیجه ای که از آن به بار می آید. در تخریب اموال، این عنصر هم از چند جزء تشکیل شده که باید برای اثبات جرم، همه شان وجود داشته باشند.

عمل مرتکب: فقط با دست و دل؟

قبلاً هم گفتیم که برای جرم تخریب، حتماً باید یک «فعل مثبت» انجام شود. یعنی طرف باید یک کاری کرده باشد، نه اینکه کاری نکرده باشد. مثلاً یک نفر می رود و یک چیزی را می شکند. همین می شود فعل مثبت. اگر کسی مثلاً ماشینش را در یک جای خطرناک پارک کند و ماشینش آسیب ببیند، آن تصادف و آسیب دیدن ماشین، نتیجه فعل مثبت خودش است، اما اگر کسی دیگر بیاید و عمداً به ماشینش آسیب بزند، آن موقع است که تخریب اتفاق افتاده است.

موضوع جرم: مال چه کسی باید باشد؟

اینجا یک نکته طلایی داریم: مال یا شیء تخریب شده، حتماً باید «متعلق به دیگری» باشد. یعنی اگر کسی مال خودش را تخریب کند، مثلاً گوشی اش را بشکند یا خانه اش را آتش بزند، هر چقدر هم که کارش از نظر اخلاقی یا اقتصادی اشتباه باشد، جرم تخریب محسوب نمی شود، چون به مال خودش لطمه زده. البته ممکن است اگر بیمه باشد، با شرکت بیمه به مشکل بخورد یا از جنبه های دیگری مسئولیتی برایش پیش بیاید، اما از نظر کیفری، جرم تخریب رخ نداده است. این مال می تواند هم منقول باشد (مثل ماشین یا گوشی) و هم غیرمنقول (مثل خانه یا باغ). حتی اسناد و مدارک هم می توانند موضوع تخریب باشند. مهم این است که آن مال، یک ارزشی داشته باشد، حتی اگر آن ارزش فقط معنوی باشد. مثلاً نامه یا عکس قدیمی که برای صاحبش ارزش زیادی دارد، حتی اگر ارزش مادی خاصی نداشته باشد، تخریب آن هم جرم محسوب می شود.

ورود ضرر: تا خسارت نباشد، جرمی نیست

یکی دیگر از شرایط مهم، «ورود ضرر» است. یعنی حتماً باید از عمل تخریب، یک ضرری به مال یا صاحب مال وارد شده باشد. این ضرر می تواند مادی باشد (مثل خراب شدن یک وسیله)، یا معنوی (مثل از بین رفتن یک سند تاریخی با ارزش معنوی)، یا حتی «منافع ممکن الحصول» (یعنی منفعتی که قرار بوده در آینده از آن مال به دست بیاید اما به خاطر تخریب، از بین رفته است). تا وقتی ضرر واقع نشود، جرم تخریب هم محقق نمی شود.

وسیله ارتکاب جرم: اهمیت ابزار تخریب

قانونگذار برای تحقق جرم تخریب، معمولاً وسیله خاصی را در نظر نگرفته است. یعنی چه با دست خالی، چه با چکش، چه با مواد منفجره، اگر تخریب انجام شود، جرم تخریب محقق شده. اما یک نکته مهم اینجا وجود دارد: گاهی اوقات، وسیله ارتکاب جرم می تواند باعث تشدید مجازات شود. مثلاً اگر تخریب با استفاده از حریق (آتش سوزی) یا مواد منفجره باشد، مجازاتش سنگین تر است. این همان چیزی است که در مواد ۶۷۵ و ۶۸۷ دیدیم. پس هرچند خود وسیله به تنهایی جرم را تعریف نمی کند، اما می تواند روی میزان مجازات حسابی تأثیر بگذارد.

عنصر معنوی جرم تخریب: قصد و نیت چیست؟

خب، رسیدیم به ستون آخر، یعنی «عنصر معنوی» که همان قصد و نیت مجرم است. در حقوق کیفری، بدون این نیت، معمولاً جرمی اتفاق نمی افتد. در جرم تخریب، عنصر معنوی خودش دو بخش دارد:

۱. سوء نیت عام (قصد فعل): اراده و اختیار انجام کار

«سوء نیت عام» یعنی اینکه فردی که عمل تخریب را انجام می دهد، با اراده و اختیار خودش این کار را کرده باشد. یعنی مجبور نبوده باشد و در حالت خواب یا بی هوشی هم نبوده. کاملاً آگاه بوده که دارد چه کاری انجام می دهد. اگر کسی در حالت مستی شدید یا جنون، مالی را تخریب کند، ممکن است سوء نیت عام نداشته باشد و از این جهت مسئولیت کیفری از او سلب شود، اما باز هم باید خسارت وارده را جبران کند.

۲. سوء نیت خاص (قصد نتیجه): قصد آسیب رساندن

«سوء نیت خاص» یعنی علاوه بر اینکه فرد قصد انجام فعل را داشته، باید قصد و نیت ایراد ضرر و خسارت به مال دیگری را هم داشته باشد. یعنی هدفش از انجام آن کار، دقیقاً آسیب رساندن به آن مال بوده. اگر کسی سنگی پرتاب کند به قصد اینکه به پرنده ای بزند، اما سنگ به شیشه همسایه بخورد و شیشه بشکند، اینجا سوء نیت عام دارد (قصد پرتاب سنگ را داشته) اما سوء نیت خاص (قصد شکستن شیشه) را ندارد. در این حالت، جرم تخریب عمدی محقق نمی شود، اما باز هم مسئولیت مدنی برای جبران خسارت بر عهده او خواهد بود.

مجازات جرم تخریب اموال: چه تغییراتی کرده ایم؟

مجازات جرم تخریب اموال در طول زمان دستخوش تغییراتی شده، به خصوص با تصویب «قانون کاهش مجازات حبس تعزیری» در سال ۱۳۹۹. قبل از این قانون و بعد از آن، داستان مجازات ها کمی فرق کرده که باید با دقت بهش نگاه کنیم.

مجازات اصلی در قانون مجازات اسلامی (قبل از تغییرات)

در مواد ۶۷۵ تا ۶۸۷ قانون مجازات اسلامی، برای جرم تخریب، مجازات های مختلفی پیش بینی شده بود که عمدتاً شامل حبس، شلاق و جزای نقدی می شد. مثلاً برای ماده ۶۷۷، حبس از شش ماه تا سه سال در نظر گرفته شده بود. این مجازات ها بسته به نوع مال، روش تخریب و میزان خسارت وارده، متفاوت بودند.

جهات تشدید مجازات: چرا گاهی سنگین تر می شود؟

گاهی اوقات، قانونگذار برای برخی موارد خاص، مجازات تخریب را تشدید می کند. این تشدید مجازات، دلایلی دارد که معمولاً شامل موارد زیر می شود:

• استفاده از حریق (آتش سوزی) یا مواد منفجره: همان طور که در مواد ۶۷۵ و ۶۷۶ دیدیم، اگر تخریب با آتش زدن انجام شود، مجازات سنگین تری دارد چون خطرات بیشتری را به همراه دارد.
• تخریب اموال عمومی و دولتی: ماده ۶۸۷ دقیقاً به همین موضوع اشاره دارد. آسیب رساندن به زیرساخت ها و اموال عمومی، به دلیل تأثیر گسترده اش بر جامعه، مجازات سنگین تری دارد.
• قصد اخلال در نظم و امنیت یا مقابله با حکومت اسلامی: در تبصره های مواد ۶۷۵ و ۶۸۷ دیدیم که اگر هدف از تخریب، صرفاً خرابکاری نباشد و پای اهداف بزرگتر مثل اخلال در امنیت جامعه یا مقابله با حکومت به میان باشد، مجازات می تواند حتی به حد محاربه هم برسد.

تأثیر قانون کاهش مجازات حبس تعزیری (مصوب ۱۳۹۹) بر جرم تخریب

حالا می رسیم به تغییرات مهمی که با قانون کاهش مجازات حبس تعزیری در سال ۱۳۹۹ اتفاق افتاد. این قانون، با هدف کاهش جمعیت زندان ها و اصلاح برخی مجازات ها، روی بسیاری از جرائم، از جمله تخریب اموال، تأثیر گذاشت. مهم ترین تغییرات در مورد ماده قانونی تخریب اموال عبارتند از:

• تقسیم بندی مجازات بر اساس میزان خسارت: این یکی از کلیدی ترین تغییرات است. حالا دیگر مجازات تخریب اموال خصوصی، به دو بخش تقسیم می شود:
  • اگر میزان خسارت وارد شده به مال، بالای ۱۰ میلیون تومان باشد: مجازات همان حبس ۶ ماه تا ۳ سال (مطابق ماده ۶۷۷) باقی می ماند.
  • اگر میزان خسارت وارد شده به مال، کمتر از ۱۰ میلیون تومان باشد: در این صورت، مجازات حبس به جزای نقدی تبدیل می شود. این یعنی فرد دیگر به زندان نمی رود و صرفاً باید یک مبلغ مشخصی را به عنوان جریمه پرداخت کند. البته این مبلغ جزای نقدی به شاکی پرداخت نمی شود و شاکی باید برای مطالبه خسارت خود به صورت جداگانه دادخواست حقوقی بدهد.
• قابل گذشت شدن برخی جرایم تخریب: پیش از این، اکثر جرائم تخریب (به خصوص عمدی ها) غیرقابل گذشت بودند. یعنی حتی اگر شاکی هم رضایت می داد، جنبه عمومی جرم همچنان دنبال می شد و دادگاه می توانست مجازات را تعیین کند. اما با این قانون جدید، اگر میزان خسارت کمتر از ده میلیون تومان باشد، جرم تخریب قابل گذشت محسوب می شود. این یعنی اگر شاکی رضایت بدهد، پرونده مختومه می شود و دیگر جنبه عمومی هم ندارد. این یک امتیاز بزرگ هم برای متهم است و هم برای طرفین، که می توانند با مصالحه و سازش، پرونده را به پایان برسانند.

این تغییرات، هم برای شاکیان و هم برای متهمان خیلی مهم است. برای شاکیان، به این معنی است که در خسارت های کوچک تر، امکان سازش و گرفتن رضایت بیشتر می شود. برای متهمان هم، احتمال حبس در خسارت های پایین، از بین می رود و می توانند با پرداخت جزای نقدی یا جلب رضایت شاکی، از مجازات حبس فرار کنند.

نحوه شکایت و پیگیری حقوقی جرم تخریب اموال

حالا که با ابعاد قانونی ماده قانونی تخریب اموال آشنا شدیم، وقت آن است که ببینیم اگر خدای ناکرده اموالمان تخریب شد، یا به هر دلیلی متهم به این جرم شدیم، چطور باید از طریق قانون پیگیری کنیم. این مراحل برای کسانی که اموالشان آسیب دیده، حکم نقشه راه را دارد و برای متهمین هم، کمک می کند تا از حقوقشان آگاه باشند.

مراجع صالح برای رسیدگی: کجا باید برویم؟

اگر مال شما تخریب شد، اولین قدم مراجعه به مرجع درست است. مرجع صالح برای رسیدگی به جرم تخریب اموال، دادسرا و دادگاه عمومی کیفری محل وقوع جرم است. یعنی جایی که تخریب در آنجا اتفاق افتاده است. مثلاً اگر ماشین شما در خیابانی در اصفهان تخریب شده، باید به دادسرای اصفهان مراجعه کنید.

دلایل اثباتی جرم: با چه چیزی حرفمان را ثابت کنیم؟

اثبات جرم، مثل پازلی است که قطعات مختلفی دارد. هر چقدر قطعات بیشتری داشته باشید، تصویر کامل تر و واضح تر می شود. در جرم تخریب، دلایل اثباتی مختلفی می تواند به کار بیاید:

• اقرار: اگر خود متهم اعتراف کند که مال را تخریب کرده، قوی ترین دلیل است.
• شهادت شهود: حضور شاهدان عینی که صحنه تخریب را دیده اند، بسیار کمک کننده است.
• علم قاضی: بر اساس مجموع مدارک، شواهد و قرائن، قاضی می تواند به علم و یقین برسد که جرم اتفاق افتاده است.
• کارشناسی رسمی دادگستری: در بسیاری از پرونده ها، برای تعیین میزان خسارت و حتی گاهی عامل تخریب، به نظر کارشناس رسمی نیاز است. مثلاً کارشناس تصادفات برای تعیین خسارت خودرو، یا کارشناس آتش نشانی برای دلیل آتش سوزی.
• فیلم و عکس: دوربین های مداربسته، فیلم های موبایل، یا عکس هایی که از صحنه تخریب گرفته شده اند، می توانند مدارک بسیار مهمی باشند.
• سایر مدارک دیجیتال: پیامک، ایمیل، چت های شبکه های اجتماعی که حاوی تهدید یا اقرار به تخریب باشند.

مدارک لازم برای طرح شکایت: چه چیزهایی با خود ببریم؟

برای اینکه بتوانید شکایت خود را به جریان بیندازید، یک سری مدارک لازم است:

• شکوائیه: نامه ای که در آن مشخصات شاکی و متشاکی علیه (متهم)، شرح واقعه تخریب و زمان و مکان آن، و دلایل و مدارک موجود را می نویسید. این شکوائیه را معمولاً در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت می کنند.
• مدارک شناسایی: کارت ملی و شناسنامه شاکی.
• سند مالکیت یا ذی نفع بودن مال: باید ثابت کنید که شما مالک مال آسیب دیده هستید یا به نحوی از آن نفع می برده اید. مثلاً سند خانه، برگ سبز خودرو، فاکتور خرید کالا و… .
• مدارک اثبات تخریب: عکس، فیلم، گزارش کلانتری، شهادت شهود و هر مدرکی که نشان دهد تخریب اتفاق افتاده و میزان آن چقدر است.

مراحل کلی رسیدگی: قدم به قدم

بعد از اینکه مدارک لازم را تهیه کردید و شکوائیه را تنظیم و ثبت کردید، پرونده وارد مراحل قانونی می شود:

1. تنظیم شکوائیه و ثبت در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: این اولین قدم رسمی است. شکوائیه شما به صورت الکترونیکی ثبت و به مرجع مربوطه ارسال می شود.
2. ارجاع به دادسرا و تحقیقات مقدماتی: دادسرا مسئول انجام تحقیقات اولیه است. بازپرس یا دادیار، اظهارات شاکی و شهود را می شنود، از متهم تحقیق می کند، و مدارک را بررسی می کند. ممکن است برای کارشناسی هم پرونده را ارجاع دهد.
3. صدور قرار مجرمیت/منع تعقیب: بعد از تحقیقات، اگر دلایل کافی برای مجرم بودن متهم وجود داشته باشد، قرار مجرمیت صادر می شود و پرونده به دادگاه می رود. اگر دلایل کافی نباشد، قرار منع تعقیب صادر می شود.
4. ارجاع به دادگاه کیفری (در صورت صدور قرار مجرمیت): اگر قرار مجرمیت صادر شود، پرونده به دادگاه کیفری مربوطه ارسال می شود تا قاضی دادگاه حکم نهایی را صادر کند.
5. صدور حکم: دادگاه پس از بررسی نهایی و برگزاری جلسات، حکم خود را مبنی بر محکومیت یا برائت متهم صادر می کند.

یک نکته کلیدی اینجاست: پرونده های حقوقی، به خصوص در بخش کیفری، می توانند پیچیده و زمان بر باشند. به همین دلیل، اهمیت مشاوره و وکالت وکیل متخصص در پرونده های تخریب را دست کم نگیرید. یک وکیل باتجربه می تواند شما را در تمام مراحل راهنمایی کند، بهترین راه دفاع یا شکایت را به شما نشان دهد و جلوی اشتباهات احتمالی را بگیرد.

نتیجه گیری: لزوم آگاهی حقوقی و حمایت قانونی

همان طور که دیدیم، ماده قانونی تخریب اموال و ابعاد مختلف آن، یک دنیای پیچیده حقوقی دارد که دانستنش برای هر کسی ضروری است. از تعریف دقیق جرم تخریب و تفاوت آن با اتلاف گرفته تا ارکان سه گانه (قانونی، مادی، معنوی)، تک تک جزئیات می توانند در سرنوشت یک پرونده تعیین کننده باشند. بررسی مواد قانونی مثل ۶۷۵، ۶۷۶، ۶۷۷ و ۶۸۷ نشان داد که قانونگذار به هر نوع تخریبی، از آتش سوزی خانگی تا آسیب به زیرساخت های ملی، با نگاهی دقیق و مجازات های متفاوت پرداخته است. به خصوص با تغییراتی که قانون کاهش مجازات حبس تعزیری ایجاد کرده، حالا معیار ۱۰ میلیون تومان و قابل گذشت شدن برخی از این جرائم، داستان را کمی متفاوت کرده است.

در نهایت، چه اموالتان تخریب شده باشد و دنبال جبران خسارت باشید، و چه به هر دلیلی در جایگاه متهم قرار گرفته اید، آگاهی حقوقی اولین و مهم ترین قدم است. پیگیری قانونی از طریق دادسرا و دادگاه، جمع آوری مدارک و ارائه شکوائیه، مراحلی هستند که باید با دقت و ظرافت طی شوند. در این مسیر پر پیچ و خم، داشتن یک راهنمای متخصص یعنی وکیل پایه یک دادگستری، می تواند کمک بزرگی باشد تا بتوانید با اطمینان خاطر بیشتری گام بردارید و از حقوق خود به بهترین شکل ممکن دفاع کنید.

هیچ وقت فراموش نکنید که قانون برای محافظت از حقوق شماست. کافیست راه و چاهش را بدانید و در صورت لزوم، از اهل فن کمک بگیرید.