ویتامین ها انرژی ساز نیستند

 تیرنگ رضا نیستانی دکترای تخصصی علوم تغذیه گفت: ریزمغذی ها شامل ویتامین ها و مواد معدنی هستند که اگرچه به طور مستقیم در تولید انرژی نقش ندارند اما به عنوان کاتالیزور در بسیاری از فرآیند های زیستی بدن از جمله تولید انرژی نقش کلیدی ایفا می کنند. این به آن معناست که ریزمغذی ها خودشان انرژی تولید نمی کنند اما بدون حضور آنها بسیاری از واکنش های متابولیکی مهم از جمله تولید انرژی نمی تواند به درستی انجام شود. به همین دلیل برخلاف تصور برخی افراد مصرف مکمل هایی مانند ویتامین های گروه B یا آهن به تنهایی موجب افزایش انرژی یا چاقی نمی شود مگر اینکه کمبودی در بدن وجود داشته باشد.

مقدار نیاز بدن به ریزمغذی ها چقدر است؟

وی افزود: مقادیر مورد نیاز روزانه ریزمغذی ها بسیار اندک است. برای نمونه میزان توصیه شده برای دریافت روزانه ویتامین B ۲ کمتر از ۲.۵ میکروگرم است در حالی که برای کلسیم این مقدار می تواند به حدود یک گرم برسد. بر همین اساس مواد معدنی معمولاً به دو گروه کلی ماکرومینرال ها مانند کلسیم و فسفر که نیاز بدن به آنها زیاد است و میکرومینرال ها مانند آهن و روی که به مقادیر کمتری نیاز دارند نیز تقسیم می شوند.

نیستانی ادامه داد: توزیع ریزمغذی ها در مواد غذایی یکنواخت نیست برخی مواد غذایی سرشار از یک یا چند ریزمغذی خاص هستند در حالی که برخی دیگر فاقد آنها است. بنابراین یکی از دلایل اصلی توصیه به تنوع غذایی همین مسئله است؛ زیرا تنها با مصرف مواد غذایی گوناگون می توان اطمینان حاصل کرد که مجموعه ای کامل از ریزمغذی های مورد نیاز بدن تأمین می شود.

چگالی ریزمغذی؛ شاخصی برای سنجش ارزش تغذیه ای

وی افزود: یکی از معیار های مهم در سنجش ارزش تغذیه ای مواد غذایی چگالی ریزمغذی آنهاست. این مفهوم به میزان ریزمغذی موجود در واحد وزن یا کالری ماده غذایی اشاره دارد. هر چه ماده ای دارای ریزمغذی های بیشتر و کالری کمتر باشد ارزش تغذیه ای آن بالاتر است. برای مثال سبزیجات و میوه ها چگالی ریزمغذی بالایی دارند و در عین حال کالری کمی دارند؛ در نتیجه در رژیم های سالم غذایی بسیار توصیه می شوند.

به گفته وی؛ در مقابل موادی مانند روغن ها اگرچه کالری زیادی دارند اما از نظر ریزمغذی ها فقیرند و ارزش تغذیه ای آنها محدود است.

نیستانی خاطر نشان کرد: در صورتی که رژیم غذایی فرد متنوع نباشد و از گروه های مختلف غذایی به میزان کافی استفاده نشود بدن ممکن است با کمبود ریزمغذی ها مواجه شود. مراحل بروز کمبود به این صورت است که ابتدا ذخایر موجود در بدن کاهش می یابد و در صورت تداوم این وضعیت علائم بالینی ظاهر می شود. البته در مورد برخی ریزمغذی ها مانند ویتامین B ۱۲ یا آهن بدن ذخایری در خود دارد که تا مدت کوتاهی می تواند نیاز را جبران کند اما در بلندمدت این ذخایر نیز کاهش یافته و کمبود واقعی بروز پیدا می کند.