هیچکاک و مهم ترین فیلم ترسناک تاریخ

مهسا بهادری: امسال هفتادمین سالگرد ساخت فیلم Les Diaboliques است فیلمی فرانسوی از هنری-ژرژ کلوآزو که داستان دو زن را روایت می کند که نقشه قتل شوهر آزارگر خود را می کشند. این فیلم به عنوان یک درس بزرگ در ایجاد وحشت و دلهره شناخته می شود و الهام بخش آثاری چون Psycho آلفرد هیچکاک بوده است.

رابرت بلوک نویسنده رمان Psycho (1959) که پایه گذار فیلم مشهور آلفرد هیچکاک در سال 1960 شد همیشه از فیلم Les Diaboliques به عنوان “فیلم مورد علاقه اش در تمام دوران” یاد کرده است. این فیلم فرانسوی نه تنها بر Psycho تأثیر گذاشت بلکه به عنوان یک شاهکار در ژانر وحشت شناخته می شود.

Les Diaboliques: فیلمی که سینمای وحشت را دگرگون کرد

فیلم Les Diaboliques اقتباسی از رمان She Who Was No More (1952) نوشته پیر بویلئو و توماس نارسژاک است و به نوعی انقلاب در سینمای وحشت به شمار می آید. این فیلم با ترکیب تکنیک های نوآر و وحشت فضای مرگبار و دلهره آوری را خلق می کند که در تاریخ سینما ماندگار شد.

داستان Les Diaboliques: قتل و وحشت در مدرسه شبانه روزی

Les Diaboliques داستان دو زن است که در یک مدرسه شبانه روزی خصوصی در حومه پاریس زندگی می کنند و به خاطر آزارهای شوهر یکی از آنها نقشه قتل او را می کشند. پس از اینکه شوهر آنها به طور ظاهری کشته می شود جسد ناپدید می شود و زنان در ترس از انتقام روح آزاردهنده او گرفتار می شوند.

کلوآزو با نگاه تاریک و بی رحمانه اش به سینمای تریلر شناخته می شود. همانطور که سوزان هیورد در کتاب خود اشاره کرده “نگاه او به این ژانر تاریک و دلهره آور است” و این چیزی است که کلوآزو را از دیگر کارگردانان سینما متمایز می کند. او با آثار خود همچون Le Corbeau (1943) جنجال هایی را در دوران جنگ جهانی به پا کرد و پس از آن نیز در سینمای فرانسه اثری منحصر به فرد از خود به جای گذاشت.

تأثیرات Les Diaboliques بر سینمای وحشت جهانی

فیلم Les Diaboliques نه تنها بر سینمای فرانسه بلکه بر سینمای جهان تأثیر عمیقی گذاشت. بسیاری از فیلم های ترسناک و تریلرهای روان شناختی پس از آن به دنبال ساختارهای مشابهی از جمله پایان های غیرمنتظره و وحشت های روان شناختی بودند که در این فیلم شاهد بودیم. در دهه 1960 و بعد از آن فیلم هایی مانند Psycho و The Innocents به نوعی از Les Diaboliques الهام گرفتند.

کلوآزو نوعی جدید از تریلرها را به سینما معرفی کرد که برخلاف فیلم های قبلی به دنبال قهرمانان شاد و پایان های خوش نبود. او مفاهیم اخلاقی ساده را رد کرد و داستان هایی با پایان های تلخ و بدبینانه خلق کرد. Les Diaboliques نمونه ای از این نوع فیلم هاست که در آن هر دو زن قربانی در نهایت در دنیای وحشت گرفتار می شوند.

کمتر خون ریزی بیشتر ترس

رابرت بلوک در تمجید از Les Diaboliques گفت که «کمتر خون ریزی» در این فیلم دلیل موفقیت آن است. فیلم کلوآزو با خودداری از نشان دادن خون و صحنه های خشونت آمیز بیشتر بر ایجاد احساس ترس و پیش بینی متمرکز شده است. این فیلم با داشتن فضای تاریک و مرموز ترسی به عمق روح تماشاگر می زند که تأثیر آن تا سال ها ادامه خواهد داشت.

در واقع خود هیچکاک هم خواهان اقتباس از رمان اصلی Boileau-Narcejac بود. به گفته هیورد ورا کلوآزو را با این رمان آشنا کرد و او حقوق اقتباس آن را درست قبل از هیچکاک به دست آورد. «او… این حقوق را برای یک سال مسدود کرد» او نوشته است «و به این ترتیب عملاً مانع شد که آلفرد هیچکاک دسترسی به این داستان پیدا کند.» افسانه های سینمایی می گویند که بی خوابی کلوآزو باعث شد که او خیلی زودتر از هیچکاک حقوق فیلم را به دست آورد – هرچند شواهد زیادی وجود ندارد که نشان دهد این فاصله زمانی آنقدر نزدیک بوده است.

کلوآزو زودتر از هیچکاک عمل کرد

بعد از اینکه کلوآزو حقوق فیلم را به دست آورد او کار با رمان را به شیوه ای آزاد و متفاوت آغاز کرد. یکی از مهم ترین تغییرات او انتقال داستان به محیط بسته یک مدرسه بود که به اعتقاد گورارا این یکی از بهبودهای اساسی فیلم به حساب می آید. «از دیدگاه من» او می گوید «بهبود اصلی در انتخاب یک مدرسه شبانه روزی برای پسران است که جامعه ای ‘سیپکس و موم شده’ را فراهم می کند چیزی که در داستان های معمایی و تریلرهای ‘اتاق بسته’ بسیار محبوب است. این انتخاب همچنین زمینه ای فرهنگی-اجتماعی جذاب برای داستان فساد اشتیاق و وحشت سه شخصیت اصلی به وجود می آورد.»

کلوآزو همچنین روابط شخصیت ها را تغییر داد به طوری که داستان از جایی که شوهر و معشوقه اش به نظر می رسید علیه همسر نقشه قتل می کشند و بدن او ناپدید می شود به داستانی تبدیل شد که در آن دو زن به عنوان دسیسه گران اصلی و شوهر به عنوان قربانی ظاهری معرفی می شود. «ساختن شوهر به عنوان ‘قربانی’ و یک سادیست به این معنا است که کلوآزو می تواند ما را به همکاری در جرم بکشد که این می تواند ترس ما را زمانی که اتفاقات به طرزی گوتیکی به اشتباه پیش می روند بیشتر کند» کمپل در مورد این تغییر می گوید. در کتاب پیچش نهایی این است که دو زن همدستان واقعی هستند زیرا آنها عاشق یکدیگرند؛ با تغییر ساختار کلوآزو عناصر صریح همجنسگرایی را از رمان حذف کرده اما همچنان حسی از نزدیکی بین زنان حفظ می کند که ظاهراً به اعتماد نادرست کریستینا به نیکول کمک می کند.

تأثیر Les Diaboliques بر هیچکاک و سینما

هیچکاک زودتر از کلوآزو توانست رمان سوم Boileau-Narcejac با عنوان The Living and the Dead (1954) را به دست آورد گرچه شاید اگر کلوآزو اثر قبلی را نمی گرفت و از آن فیلم خوبی نمی ساخت هیچکاک آنقدر مصمم نمی شد. فیلم اقتباسی حاصل از این رمان Vertigo (1957) بود که به طور مرتب یکی از بزرگترین دستاوردهای سینما به شمار می رود. در حالی که Vertigo از نظر موضوعی به Les Diaboliques مرتبط است به دلیل نویسندگان مشترک بسیاری از فیلم های دیگر نیز جنبه هایی از فیلم کلوآزو را بدون ارتباط آشکار از آن گرفته اند.

درباره بازگشت سینمای فرانسه به ژانر وحشت

فرانسه در دوره پس از جنگ جهانی دوم به ویژه به خاطر سینمای وحشت شناخته نمی شد اما تصور اینکه فیلم دیگر شوکه کننده فرانسه Eyes Without a Face (1960) ساخته ژرژ فرانژو بدون Les Diaboliques وجود داشته باشد دشوار است چرا که سینمای فرانسه در آن زمان از تاریکی زیاد در سینما پرهیز می کرد. در حقیقت کلوآزو در بازگشت سینمای فرانسه به وحشت و همه چیزهای مرگبار نقش داشت در حالی که شیوع تریلرهای روان شناختی و گوتیک در سینمای غرب به طور کلی به اندازه هیچکاک تحت تأثیر Les Diaboliques قرار داشت. تصور سینمایی که بعداً توسط تریلرهای روان شناختی و وحشت های هیبریدی مانند The Innocents (1961) ساخته جک کلیتون The Haunting (1963) ساخته رابرت وایز و Repulsion (1965) ساخته رومن پولانسکی تسخیر شد بدون Les Diaboliques دشوار است.

تأثیر عمیق Les Diaboliques بر Psycho و فیلم های بعدی هیچکاک

این تأثیر را می توان در خود هیچکاک نیز مشاهده کرد. فیلم Les Diaboliques بدون شک تأثیر زیادی بر نوشتن Psycho و فیلم های بعدی هیچکاک داشت همانطور که از ترکیب روان شناختی و جنبه های فراطبیعی و جو مرگبار آنها دیده می شود. کمپل اشاره می کند که با وجود اینکه کلوآزو حقوق رمان She Who Was No More را پیش از هیچکاک به دست آورد هیچکاک نسخه کلوآزو را تحسین کرده و گفته می شود که «آن را در حین ساخت Psycho برای اعضای گروه نشان داد – و احتمالاً از درخواست کلوآزو برای عدم افشای پایان داستان پیروی کرد.»

با توجه به تأثیر وسیع Psycho بر سینما دای انای مرگبار Les Diaboliques قطعاً در سراسر سینما گسترش یافته است. «من فکر می کنم که Les Diaboliques اوج آن چیزی است که یک فیلم ترسناک باید باشد» بلوک در مصاحبه خود با L’Ecran Fantastique نتیجه گیری می کند. با ترس هایی که در آن گنجانده شده دقت وحشت انگیز آن و تأثیر ماندگاری که بر بلوک و دیگران گذاشته قطعاً این فیلم همچنان یک معیار اساسی است که ژانر وحشت باید به آن دست یابد.

245245