مدت انقضاء رفع سوء اثر چک

شاید برای شما هم پیش آمده باشد که چکتان برگشت خورده و حالا با ده ها مشکل بانکی دست وپنجه نرم می کنید. یکی از مهم ترین راه ها برای رهایی از این دردسرها، رفع سوء اثر چک برگشتی است. خوشبختانه، قانونی وجود دارد که بعد از گذشت سه سال از تاریخ برگشت چک و عدم وجود شاکی، این سوء اثر به صورت خودکار از بین می رود و اعتبار بانکی شما برمی گردد.

چک، این برگ کاغذی کوچک، در دنیای مالی ما حکم طلا را دارد. خیلی از معامله ها، خرید و فروش ها و حتی پرداخت های روزمره با چک انجام می شود. اما کافی است یک بار این چک برگشت بخورد، آن وقت است که زندگی مالی آدم حسابی به هم می ریزد! فکرش را بکنید، یک روز صبح از خواب بیدار می شوید و می بینید به خاطر یک برگ چک که شاید اصلاً یادتان هم نبوده، حساب وکتابتان قفل شده. دسترسی به خدمات بانکی ندارید، نمی توانید وام بگیرید، حتی شاید نتوانید یک کارت بانکی ساده هم داشته باشید. اینجاست که داستان سوء اثر چک برگشتی شروع می شود و دغدغه های زیادی را برای صادرکننده ها به وجود می آورد.

همه می دانیم که چک برگشتی دردسرهای خودش را دارد، اما همیشه یک راه حل برای هر مشکلی پیدا می شود. یکی از این راه ها، استفاده از قانون مدت انقضاء رفع سوء اثر چک است که شاید خیلی ها از آن خبر نداشته باشند. یک قانون نسبتاً جدید که می گوید بعد از سه سال، اگر شاکی پیگیر ماجرا نباشد، پرونده چک برگشتی شما خود به خود بسته می شود. این مقاله دقیقاً آمده تا به شما بگوید این قانون چیست، چطور کار می کند و چطور می توانید از آن به نفع خودتان استفاده کنید تا دوباره نفس راحت بکشید و اعتبار بانکی تان را برگردانید. پس اگر شما هم با این مشکل دست و پنجه نرم می کنید یا دوست دارید اطلاعاتتان در این زمینه کامل باشد، تا آخر این مطلب با ما همراه باشید.

قصه سوء اثر چک برگشتی: چرا و چطور به وجود میاد؟

اصلاً بیایید ببینیم این سوء اثر چک که هی ازش صحبت می کنیم، یعنی چی؟ و چرا انقدر برای صادرکنندگان چک های برگشتی مهم و دردسرساز است؟ وقتی یک چک برگشت می خورد، یعنی پول کافی برای نقد کردنش در حساب صادرکننده نبوده. بانک هم گواهی عدم پرداخت صادر می کند و بلافاصله، نام صادرکننده در یک لیست سیاه بانکی ثبت می شود. این ثبت شدن، همان سوء اثر چک است که تمام اعتبار مالی شما را تحت الشعاع قرار می دهد.

سوء اثر چک یعنی چی؟

وقتی شما چکی صادر می کنید و این چک به هر دلیلی پاس نمی شود (مثلاً موجودی حساب کافی نیست، یا امضا با نمونه امضا در بانک تطابق ندارد)، بانک یک گواهی عدم پرداخت صادر می کند. از همان لحظه، اطلاعات این چک و صادرکننده اش در سیستم بانک مرکزی ثبت می شود. این ثبت، به عنوان یک سابقه منفی در پرونده بانکی شما لحاظ می شود که به آن سوء اثر چک برگشتی می گویند. این سابقه منفی، تا زمانی که رفع نشود، مثل یک برچسب روی پیشانی مالی شما می ماند و بانک ها و موسسات مالی، هر وقت اطلاعات شما را استعلام کنند، این سابقه را می بینند.

مشکلات و محدودیت هاش چیه؟

حالا فرض کنید این سوء اثر ثبت شد. چه اتفاقی می افتد؟ متأسفانه، محدودیت های زیادی گریبانگیر شما می شود که زندگی عادی بانکی تان را مختل می کند. بعضی از مهم ترین این مشکلات شامل موارد زیر است:

• نمی توانید حساب جاری جدید باز کنید یا دسته چک بگیرید: یکی از اولین و اصلی ترین محرومیت ها این است که دیگر امکان افتتاح حساب جاری جدید را ندارید و بانکی به شما دسته چک نمی دهد.
• وام و تسهیلات بانکی، تعطیل! اگر قصد دریافت وام مسکن، خودرو، یا هر نوع تسهیلات دیگری را از بانک ها داشته باشید، به دلیل سابقه چک برگشتی، درخواستتان رد می شود.
• حساب های موجودتان مسدود می شود: ممکن است موجودی تمام حساب های شما در تمام بانک ها به میزان مبلغ چک برگشتی و حتی گاهی بیشتر از آن مسدود شود. در نتیجه دسترسی شما به پول هایتان محدود می شود.
• کارت های بانکی جدید؟ خبری نیست: حتی برای گرفتن یک کارت بانکی جدید هم ممکن است به مشکل بربخورید و بانک ها از صدور کارت برایتان خودداری کنند.
• ضمانت نامه و اعتبارات اسنادی، غیرممکن: برای فعالان اقتصادی و کسب وکارها، عدم امکان صدور ضمانت نامه های ارزی یا ریالی و گشایش اعتبار اسنادی، مشکلات بزرگی در پی دارد.

به همین خاطر است که رفع سوء اثر چک، اهمیت زیادی دارد. چون با برطرف شدن آن، می توانید اعتبار از دست رفته تان را پس بگیرید و دوباره به دنیای خدمات بانکی برگردید و با خیال راحت از آنها استفاده کنید.

قانون 3 ساله رفع سوء اثر خودکار چک: یه فرصت تازه!

خبر خوب این است که بانک مرکزی برای کمک به صادرکنندگان چک برگشتی و کاهش بار روی دوش سیستم قضایی، قانونی را وضع کرده که یک نفس تازه برای خیلی هاست. قانونی که می گوید اگر از برگشت خوردن چکتان سه سال بگذرد و در این مدت، کسی از شما شکایت نکرده باشد، سوء اثر چک به صورت خودکار برطرف می شود. این یعنی دیگر نیازی نیست کلی دوندگی کنید و دنبال لاشه چک باشید. این روش، یک راه حل بی دردسر برای کسانی است که دارنده چک، قید پیگیری قانونی را زده و سراغ شکایت نرفته است.

این قانون دقیقاً چی میگه؟

طبق بخشنامه جدید بانک مرکزی، اگر سه سال تمام از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت چک شما گذشته باشد و در طول این سه سال، دارنده چک هیچ شکایت حقوقی یا کیفری علیه شما در مراجع قضایی ثبت نکرده باشد، بانک ها موظف هستند به صورت خودکار و بدون نیاز به اقدام از طرف شما، سوء اثر چک را از سوابق بانکی تان حذف کنند. این یعنی شما بدون هیچ اقدام خاصی، از لیست سیاه بانکی خارج می شوید و دوباره می توانید از خدمات بانکی استفاده کنید. این قانون برای کسانی که بعد از برگشت چک، با دارنده توافق کرده اند اما لاشه چک را در دست ندارند یا به او دسترسی ندارند، واقعاً یک موهبت است.

طبق بخشنامه بانک مرکزی، اگر سه سال از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت چک بگذرد و شکایتی هم در این مدت ثبت نشده باشد، رفع سوء اثر چک برگشتی به صورت خودکار انجام می شود.

از کی 3 سال رو باید حساب کنیم؟

این نکته خیلی مهم است! بعضی ها فکر می کنند این سه سال را باید از تاریخ روی چک حساب کنند، اما این اشتباه است. ملاک و معیار اصلی برای شروع محاسبه این سه سال، تاریخ صدور گواهی نامه عدم پرداخت توسط بانک است. یعنی از روزی که بانک رسماً اعلام کرده این چک برگشت خورده و گواهی آن را صادر کرده، زمان شمار سه ساله شروع به کار می کند. پس حتماً این تاریخ را از بانکتان استعلام بگیرید تا بدانید دقیقاً چه زمانی چکتان شامل این قانون می شود.

شرط طلایی نبود شکایت چقدر مهمه؟

همانطور که گفتیم، مهم ترین شرط برای رفع سوء اثر خودکار چک بعد از سه سال، این است که در این مدت هیچ شکایت حقوقی یا کیفری از طرف دارنده چک علیه شما ثبت نشده باشد. خب، چطور از این موضوع مطمئن شویم؟

برای این کار، بهترین راه مراجعه به سامانه ثنا است. سامانه ثنا، درگاه یکپارچه خدمات قضایی کشور است که می توانید با ثبت نام در آن، از وضعیت پرونده های قضایی خود مطلع شوید. با وارد کردن کد ملی و رمز شخصی تان، می توانید ببینید آیا شکایتی علیه شما در دادگاه ها مطرح شده یا خیر. اگر دسترسی به سامانه ثنا ندارید، می توانید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید و از کارشناسان آنجا بخواهید که برایتان استعلام بگیرند. این کار خیالتان را راحت می کند که شرط اصلی قانون سه ساله را دارید. یادتان باشد، نبود شاکی، شرط اساسی اعمال این قانون است و اگر کوچکترین شکایتی ثبت شده باشد، این روش برای شما کار نمی کند.

چک های قدیمی (غیرصیادی) هم شامل میشن؟

این سوال خیلی هاست! بله، طبق قوانین، این قانون شامل چک های قدیمی تر (غیرصیادی) هم می شود، به شرطی که تاریخ گواهی عدم پرداخت آن ها (همان تاریخ برگشت خوردن) قبل از ابلاغ این بخشنامه نباشد و سه سال از آن گذشته باشد و البته، هیچ شکایتی هم از آن ها نشده باشد. فرقی نمی کند چک صیادی باشد یا چک های قدیمی، اگر همه شرایط بالا را داشته باشد، می توانید امیدوار باشید که مدت انقضاء رفع سوء اثر چک برای شما اعمال شود و مشکلتان حل شود.

قدم به قدم برای پیگیری رفع سوء اثر خودکار 3 ساله: چکار باید بکنیم؟

حالا که با کلیات قانون 3 ساله آشنا شدید، بیایید ببینیم اگر چکتان شامل این قانون می شود، شما چه کارهایی باید انجام دهید. البته گفتیم که این روش خودکار است، اما گاهی اوقات سیستم ها نیاز به یک تلنگر دارند یا ممکن است اطلاعاتشان کمی با تاخیر به روز شود. پس بد نیست شما هم پیگیر کارتان باشید.

پیدا کردن تاریخ گواهی عدم پرداخت

اولین قدم این است که تاریخ دقیق صدور گواهی عدم پرداخت چک را پیدا کنید. می توانید به شعبه بانکی که چکتان از آن برگشت خورده مراجعه کنید و درخواست لیست چک های برگشتی و تاریخ گواهی عدم پرداخت آن ها را بدهید. این تاریخ، همان نقطه ی شروع محاسبه سه سال شماست.

مطمئن شدن از عدم وجود شکایت (سامانه ثنا)

همانطور که قبلاً هم گفتیم، این مرحله حیاتی است. به سامانه ثنا مراجعه کنید یا از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، مطمئن شوید که در طول این سه سال، هیچ شکایت حقوقی یا کیفری از طرف دارنده چک علیه شما ثبت نشده باشد. این بررسی را جدی بگیرید، چون اگر شکایتی باشد، قانون 3 ساله برای شما کار نمی کند.

اگه خودکار رفع نشد، چی؟

فرض کنید سه سال گذشته، شکایتی هم از شما نشده، اما همچنان سوء اثر چک شما در سیستم بانکی پابرجاست و نمی توانید از خدمات بانکی استفاده کنید. در این حالت، نگران نباشید! با در دست داشتن مدارک مربوط به تاریخ گواهی عدم پرداخت و گواهی عدم وجود شکایت (که می توانید از سامانه ثنا یا دفاتر قضایی بگیرید)، به صورت حضوری به بانکتان مراجعه کنید. از مسئولین بانک بخواهید که با استناد به بخشنامه بانک مرکزی و قانون سه ساله، رفع سوء اثر خودکار چک شما را انجام دهند. آن ها موظف هستند درخواست شما را پیگیری کنند.

چقدر طول می کشه؟

بعد از اینکه بانک اقدامات لازم را برای رفع سوء اثر چک شما انجام داد، معمولاً بین 7 تا 10 روز کاری طول می کشد تا اطلاعات در سامانه بانک مرکزی به روزرسانی شود و نام شما از لیست سیاه خارج شود. بعد از این مدت، می توانید دوباره وضعیت اعتبار بانکی تان را استعلام کنید.

روش های دیگه برای رفع سوء اثر چک برگشتی (فقط برای اطلاع)

خب، قانون سه ساله یک راه حل عالیه، اما تنها راه نیست. گاهی اوقات نیاز دارید سریع تر سوء اثر چک را برطرف کنید یا شرایط شما به گونه ای است که قانون سه ساله شامل حالتان نمی شود. در این مواقع، روش های دیگری هم هست که می توانید برای رفع سوء اثر چک برگشتی از آن ها استفاده کنید:

پر کردن موجودی و پرداخت چک

این ساده ترین و رایج ترین راه است. اگر پول در حسابتان هست یا می توانید فراهم کنید، کافی است موجودی حساب را به اندازه مبلغ چک تأمین کنید تا دارنده بتواند آن را نقد کند. به محض پرداخت، بانک سوء اثر را برطرف می کند.

برگردوندن لاشه چک

اگر با دارنده چک به توافق رسیده اید و او لاشه چک را به شما برگردانده، می توانید لاشه چک را به بانک ببرید. بانک پس از بررسی و اطمینان از صحت لاشه، سوء اثر را حذف می کند. این یعنی شما با پرداخت پول، چک را از دارنده پس گرفته اید.

گرفتن رضایت نامه محضری از دارنده

گاهی اوقات، به هر دلیلی لاشه چک گم شده، پاره شده یا در دسترس نیست. در این شرایط، دارنده چک می تواند به دفترخانه اسناد رسمی مراجعه کند و یک رضایت نامه محضری مبنی بر وصول وجه چک یا بخشش آن، صادر کند. شما با ارائه این رضایت نامه به بانک، می توانید رفع سوء اثر چک را انجام دهید.

حکم دادگاه برای رفع سوء اثر

در بعضی موارد پیچیده تر، ممکن است پای مراجع قضایی به میان بیاید و دادگاه حکم به رفع سوء اثر چک بدهد. با در دست داشتن این حکم قانونی، بانک موظف است اقدامات لازم را انجام دهد.

واریز و مسدودی مبلغ چک برای 12 ماه

فرض کنید به دارنده چک دسترسی ندارید یا او برای گرفتن پول مراجعه نمی کند. شما می توانید معادل مبلغ کسری چک را به حساب جاری خود واریز کرده و از بانک بخواهید که این مبلغ را برای مدت 12 ماه مسدود کند تا دارنده چک در صورت مراجعه، بتواند وجه خود را دریافت کند. بانک با انجام این کار، سوء اثر چک را رفع می کند.

نامه از مرجع ثبتی

اگر دارنده چک، از طریق اداره ثبت اسناد برای وصول چک اقدام کرده و لاشه چک در پرونده ثبتی نگهداری می شود، می توانید با ارائه نامه رسمی از مرجع ثبتی ذیصلاح به بانک، برای رفع سوء اثر چک اقدام کنید.

جزئیات و نکات مهمی که باید بدونید

همیشه جزئیات کوچکی هستند که می توانند روند کار را برایمان آسان تر یا پیچیده تر کنند. در مورد رفع سوء اثر چک هم این قضیه صدق می کند. بیایید نگاهی به چند نکته مهم بیندازیم که دانستنشان برایتان مفید خواهد بود.

هزینه رفع سوء اثر چک برگشتی چقدره؟

برخلاف روش رفع سوء اثر خودکار 3 ساله که هزینه ای ندارد (البته کارمزد اولیه ثبت برگشتی توسط بانک وجود دارد)، برای ثبت برگشتی یک چک، باید کارمزدی پرداخت شود. طبق بخشنامه های جدید، درخواست ثبت چک برگشتی یا همان صدور گواهی عدم پرداخت، 12 هزار تومان و رفع سوء اثر چک برگشتی در تمامی بانک ها در دو مرحله و در مجموع 14 هزار تومان کارمزد دارد. یعنی بانک ها از هر چک برگشتی، حدود 26 هزار تومان کارمزد دریافت می کنند.

فرصت 10 روزه اولیه: چی میشه اگه نادیدش بگیریم؟

بانک مرکزی یک فرصت 10 روزه به مشتریانی که چکشان برگشت خورده می دهد. در این مدت، شما فرصت دارید برای رفع سوء اثر چکتان اقدام کنید. اگر در این مهلت 10 روزه کاری برای رفع سوء اثر انجام ندهید، بانک مرکزی اطلاعات مربوط به گواهی عدم پرداخت را از طریق سامانه های مربوطه، در دسترس تمام بانک ها، موسسات اعتباری و حتی عموم مردم قرار می دهد که این کار محدودیت های شما را بیشتر می کند.

حساب جاری بدون دسته چک برای کسایی که برگشتی دارن

قبل تر اگر سابقه چک برگشتی داشتید، اصلاً نمی توانستید حساب جاری باز کنید. اما حالا، شورای پول و اعتبار این ممنوعیت را برداشته است. این یعنی اگر شما سابقه چک برگشتی دارید، همچنان می توانید یک حساب جاری افتتاح کنید، اما بدون دسته چک. این حساب برای انجام کارهای روزمره بانکی که نیاز به دسته چک ندارند، مثل واریز و برداشت پول یا پرداخت قبوض، می تواند کاربردی باشد.

دسته چک جدید با وجود چک برگشتی (برای فعالان اقتصادی)

برای بعضی از فعالان اقتصادی و واحدهای تولیدی که به دلیل شرایط خارج از اراده خودشان، چک برگشتی دارند و این موضوع کسب و کارشان را تحت تأثیر قرار داده، امکان دریافت دسته چک جدید وجود دارد. البته این کار شرایط خاص خودش را دارد:

• باید اظهارنامه مالیاتی ثبت شده به مرجع مالیاتی ارائه کنید.
• لیست واریز حق بیمه ثبت شده در سازمان تأمین اجتماعی را باید ارائه دهید.
• صدور دسته چک باید باعث ادامه فعالیت و جلوگیری از تعطیلی واحد اقتصادی تان شود.
• همچنین، صدور دسته چک باید به حفظ اشتغال و جلوگیری از تعدیل نیروی انسانی کمک کند.

در چنین مواردی، باید درخواست خود را همراه با مستندات لازم و مصوبه هیئت مدیره به بانک مرکزی ارسال کنید. بانک مرکزی پس از بررسی، در مورد اعطای دسته چک تصمیم گیری خواهد کرد. البته این را هم بدانید که اگر حساب جاری تان به دستور مراجع قضایی مسدود باشد، حتی با این شرایط هم نمی توانید دسته چک جدید بگیرید.

حرف آخر: مراقب چک هاتون باشید و آگاهانه عمل کنید!

همانطور که دیدید، چک برگشتی می تواند دردسرهای زیادی برایتان ایجاد کند، اما خوشبختانه راه های مختلفی برای رفع سوء اثر چک برگشتی وجود دارد. قانون 3 ساله مدت انقضاء رفع سوء اثر چک یک فرصت بی نظیر برای کسانی است که چکشان برگشت خورده و دارنده آن هم پیگیر شکایت نشده است.

اما همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. سعی کنید در معاملات خود دقت کنید، موجودی حساب هایتان را مدیریت کنید و از سامانه هایی مثل صیاد برای ثبت دقیق چک ها استفاده کنید تا اصلاً به مرحله برگشت خوردن چک نرسید. اگر هم به هر دلیلی چکتان برگشت خورد، با آگاهی کامل از قوانین و راه های موجود، به سرعت برای حل مشکل اقدام کنید. در موارد پیچیده هم حتماً با یک وکیل یا کارشناس حقوقی مشورت کنید تا بهترین مسیر را پیش بگیرید و اعتبار مالی تان را دوباره به دست آورید. این آگاهی، بهترین ابزار شما برای مدیریت بهتر اوضاع است.