بار اثبات اجرت المثل ایام زوجیت

موضوع بار اثبات اجرت المثل ایام زوجیت یکی از پرچالش ترین و پیچیده ترین مسائل در دعاوی خانوادگی ماست که خیلی ها در موردش ابهام دارن. وقتی یک خانم تصمیم می گیره اجرت المثل کارهایی رو که توی خونه همسرش انجام داده، مطالبه کنه، تازه متوجه می شه که این کار اونقدرها هم ساده نیست و باید یک سری چیزها رو حتماً به دادگاه ثابت کنه.

توی زندگی مشترک، معمولاً انتظار می ره که هم زن و هم مرد، هر کدوم به نوعی برای رفاه و آسایش خانواده تلاش کنن. اما وقتی بحث جدایی و تقسیم حقوق مالی پیش میاد، انجام کارهای خونه که از نظر خیلی ها وظیفه همسر بوده، می تونه تبدیل به یک دعوای حقوقی بشه. اینجاست که پای اجرت المثل ایام زوجیت به میون میاد. اما خب، همین جا یه گره بزرگ به وجود میاد: «چه کسی و چطور باید ثابت کنه که این کارها الکی و مجانی نبوده و بابتش اجرت می خواسته؟» این مقاله قراره همین گره رو براتون باز کنه و بگه که توی این دعوا، مسئولیت اثبات بر عهده کیه و چطور باید از پس این کار بربیاید.

اجرت المثل ایام زوجیت: چی هست و چرا مهمه؟

قبل از اینکه بریم سراغ بخش اصلی یعنی بار اثبات، بیاید یه کم در مورد خود اجرت المثل ایام زوجیت صحبت کنیم. حتماً شنیدید که وقتی زن و شوهری از هم جدا می شن، ممکنه زن علاوه بر مهریه و نفقه و این جور چیزها، یک مبلغی رو هم تحت عنوان اجرت المثل بگیره. این مبلغ در واقع پاداش یا همون اجرت کارهایی هست که خانم توی خونه انجام داده، اما وظیفه شرعی یا قانونی اش نبوده.

تعریف ساده اجرت المثل و جایگاهش

اجرت المثل ایام زوجیت یعنی قیمتی که بابت خدماتی که یک نفر برای دیگری انجام داده و بابتش حق الزحمه ای مشخص نشده، بعداً تعیین و پرداخت می شه. توی زندگی مشترک، زن کارهایی مثل پخت و پز، تمیزکاری، نگهداری از بچه ها و… رو انجام می ده. خب، شرعاً و قانوناً، این کارها وظیفه زن نیست. یعنی زن می تونه این کارها رو انجام نده و هیچ کس هم نمی تونه ازش ایراد بگیره یا بهش بگه ناشزه. اگر زن این کارها رو به دستور شوهر و بدون قصد اینکه بخواد مجانی باشه (قصد عدم تبرع) انجام داده باشه، می تونه موقع طلاق یا حتی در طول زندگی مشترک، اجرت این کارها رو از شوهرش مطالبه کنه.

خیلی مهمه که بدونیم اجرت المثل با نفقه یا مهریه کاملاً فرق داره. مهریه حقی هست که زن به محض عقد مالک اون می شه. نفقه هم هزینه های زندگی زن هست که بر عهده شوهر قرار داره. اما اجرت المثل، یک حق جدیدیه که مربوط به کارهای انجام شده ای هست که وظیفه زن نبوده و بابتش اجرت المثل طلب می شه.

تبصره ماده 336 قانون مدنی: سنگ بنای ماجرا

قانونگذار ما برای اجرت المثل ایام زوجیت، یک تبصره مشخص و مهم داره که توی ماده 336 قانون مدنی اومده. این تبصره می گه: چنانچه زوجه کارهایی را که شرعاً بر عهده وی نبوده و عرفاً برای آن کار اجرت المثل باشد، به دستور زوج و با عدم قصد تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه اجرت المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می نماید.

بیاید این تبصره رو بخش بخش بررسی کنیم، چون هر کلمه اش اهمیت زیادی داره و توی دادگاه ها سر همین کلمات خیلی بحث می شه:

1. کارهایی که شرعاً بر عهده زوجه نبوده: این یعنی کارهایی که اسلام به عنوان وظیفه اصلی زن توی خونه تعریف نکرده. مثل پخت و پز، شست و شو، تمیزکاری، نگهداری از فرزندان و حتی شیر دادن به بچه (البته در مورد شیردهی بحث های حقوقی و فقهی زیادی هست).
2. عرفاً برای آن کار اجرت المثل باشد: یعنی از نظر جامعه و عرف، این کارها ارزش مالی دارن و اگر یک نفر اون ها رو انجام بده، انتظار دریافت دستمزد براش معقوله.
3. به دستور زوج: این بخش خیلی کلیدیه و منظور همون بار اثبات هست. یعنی زن باید ثابت کنه که این کارها رو خودش سرخود انجام نداده، بلکه شوهرش ازش خواسته که اون ها رو انجام بده.
4. با عدم قصد تبرع: تبرع یعنی مجانی انجام دادن کاری. عدم قصد تبرع یعنی زن از اولش قصد نداشته که این کارها رو مجانی و از روی لطف انجام بده، بلکه می خواسته بابتش اجرت بگیره.
5. برای دادگاه نیز ثابت شود: این جمله همون بار اثبات هست. یعنی همه این شرایط بالا رو باید توی دادگاه با مدارک و شواهد کافی ثابت کنید.

چه کارهایی شامل اجرت المثل می شود؟

همون طور که گفتیم، کارهایی که شرعاً بر عهده زن نیست و عرفاً ارزش مالی دارن، می تونن شامل اجرت المثل بشن. این کارها معمولاً شامل موارد زیر هستن:

• انجام کلیه امور منزل (پخت و پز، شست وشو، نظافت)
• نگهداری و تربیت فرزندان
• پذیرایی از مهمانان همسر
• مراقبت از والدین یا دیگر بستگان همسر (در صورت درخواست همسر)

البته باید توجه داشت که این لیست مطلق نیست و بسته به شرایط زندگی، عرف حاکم بر خانواده و حتی توافقات بین زوجین، می تونه متفاوت باشه. نکته مهم اینه که عرف نقش پررنگی در تشخیص این کارها داره.

بار اثبات: گره اصلی پرونده اجرت المثل

خب، رسیدیم به جایی که داستان پیچیده می شه: بار اثبات. این یعنی کی باید چی رو ثابت کنه؟ توی پرونده اجرت المثل ایام زوجیت، این بحث به اوج خودش می رسه، چون دادگاه ها معمولاً نگاه خاصی به این موضوع دارن.

اصل مهم: قصد تبرع و وظیفه اثبات زوجه

یکی از مهم ترین اصول حقوقی که توی این دعاوی مطرح می شه، اینه که اصل بر عدم استحقاق و قصد تبرع زوجه هست. یعنی چی؟ یعنی از نظر قانونی و قضایی، چون زندگی مشترک بر پایه محبت، همکاری و صمیمیت بنا شده، فرض بر اینه که کارهایی که زن توی خونه انجام می ده، از روی لطف، همکاری و عشق به زندگی مشترک و خانواده اش هست و قصد نداره بابتش پول بگیره. به این می گن قصد تبرع (تبرع یعنی مجانی انجام دادن کار). پس دادگاه فرض رو بر این می ذاره که خانم این کارها رو مجانی انجام داده، مگر اینکه خلافش ثابت بشه.

نتیجه عملی این اصل چیه؟ این که تمام وظیفه اثبات، می افته گردن خانم (زوجه). یعنی این خانمه که باید به دادگاه ثابت کنه که نه آقا! من این کارها رو مجانی انجام ندادم و قصد تبرع نداشتم و همچنین شوهرم از من خواسته بود که این کارها رو انجام بدم. اینجاست که سختی کار معلوم می شه.

در دعوای مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت، بار اثبات بر دوش زوجه است که باید عدم قصد تبرع و دستور زوج را برای انجام کارهایی که شرعاً بر عهده اش نبوده، به اثبات برساند.

اثبات عدم قصد تبرع: چالش اصلی

اثبات اینکه شما قصد مجانی انجام دادن کار رو نداشتید، واقعاً سخته. چون معمولاً هیچ کس توی زندگی مشترک، وقتی داره ظرف می شوره یا غذا می پزه، با خودش نمی گه من این کار رو مجانی انجام نمی دم، بعداً پولش رو می گیرم!. این مسائل معمولاً ناگفته می مونه و همین باعث دردسر می شه.

پس چطور می شه عدم قصد تبرع رو ثابت کرد؟

• توافقات صریح: اگر از همون اول یا در طول زندگی مشترک، توافق کتبی یا شفاهی با همسرتون داشتید که بابت کارهای خونه پول می گیرید، این بهترین دلیله. البته توافق شفاهی رو هم باید با شاهد یا قرائن دیگه ثابت کنید.
• شهادت شهود: دوست و آشناهایی که از نزدیک شاهد بودن که شما از انجام این کارها گلایه داشتید یا صحبت از این بوده که این کارها وظیفه شما نیست و بابتش باید حق الزحمه ای بگیرید، می تونن شهادت بدن. البته دادگاه ها به شهادت بستگان نزدیک با احتیاط نگاه می کنن.
• از دست دادن فرصت شغلی: اگر شما به خاطر کارهای خونه و نگهداری از بچه ها، فرصت های شغلی رو از دست دادید و می تونید این رو ثابت کنید، می تونه قرینه ای برای عدم تبرع باشه.
• امارات و قرائن قضایی: بعضی اوقات، رفتارها و شرایط کلی زندگی می تونه نشان دهنده عدم قصد تبرع باشه. مثلاً اگر زوج از نظر مالی خیلی قوی بوده و زوجه در مضیقه، یا اینکه زوج همیشه از زوجه می خواسته که کار خاصی رو انجام بده و زوجه هم مقاومت می کرده.

یادتون باشه که اثبات عدم تبرع در لحظه انجام کارها مهم تر از اینه که بعد از سال ها تازه یادمون بیفته که قصد تبرع نداشتیم. دادگاه ها به این موضوع خیلی توجه می کنن.

اثبات دستور زوج: جزئیات مهم

شرط دوم و مهم دیگه، اثبات دستور زوج هست. این هم به اندازه عدم قصد تبرع، چالش برانگیزه. منظور از دستور، صرفاً یک امر و نهی مستقیم نیست. می تونه یک درخواست ضمنی، یا یک انتظاری باشه که شوهر از همسرش داره و زن هم اون رو انجام می ده.

چه مدارکی برای اثبات دستور زوج می تونه کمک کننده باشه؟

• شهادت شهود: باز هم شاهدین (مثل همسایه ها، دوستان مشترک، یا حتی اقوام دورتر) که از نزدیک شنیدن یا دیدن که شوهر از خانم می خواسته کارهای خاصی رو انجام بده، می تونن کمک کننده باشن.
• مراسلات و مکاتبات: پیامک ها، ایمیل ها، نامه ها یا هر نوع دست نوشته ای که شوهر در اون به صراحت یا تلویحاً از شما درخواست انجام کاری رو کرده باشه، می تونه مدرک باشه. مثلاً لطفاً برای مهمانی فردا، فلان غذا رو آماده کن یا بچه ها رو برای مدرسه آماده کن.
• اقرار زوج: اگر شوهر خودش در دادگاه یا جای دیگه اقرار کنه که این کارها رو از شما خواسته، این قوی ترین دلیله.
• قرائن خاص: گاهی اوقات، شرایط زندگی جوری هست که می شه نتیجه گرفت زن به دستور شوهر کارها رو انجام داده. مثلاً اگر شوهر شغل حساسی داشته و همیشه تأکید می کرده که خونه باید همیشه مرتب باشه و از خانم می خواسته که این نظافت رو انجام بده.

فرق بین دستور و کمک و همکاری داوطلبانه اینجاست که دستور یک حالت آمرانه یا حداقل یک درخواست رسمی تر داره، در حالی که کمک، بدون اجبار یا درخواست مستقیم صورت می گیره. دادگاه ها به دنبال اثبات همین حالت آمرانه یا درخواستی هستن.

نقش زوج در دفاع: از خودتان دفاع کنید!

آقایون هم توی این دعوا بیکار نمی شینن. وظیفه زوج در دفاع، اینه که ثابت کنه زوجه قصد تبرع داشته و یا اینکه او دستوری برای انجام کارها نداده. چطور می شه این رو ثابت کرد؟

• شهادت شهود: شوهر هم می تونه شهودی رو معرفی کنه که تأیید کنن زن با کمال میل و بدون درخواست او، کارهای خونه رو انجام می داده و هرگز صحبتی از اجرت نبوده.
• اسناد و مدارک: مثلاً اگر شوهر اثبات کنه که برای کارهای خونه مستخدم گرفته یا کمک حال داشته، می تونه دفاعیه قوی ای باشه.
• سوگند: در مواردی که هیچ دلیل و مدرک دیگری نباشه، ممکنه دادگاه از شوهر بخواد که سوگند یاد کنه که دستوری برای انجام کارها نداده یا زن قصد تبرع داشته.

زوج باید بتونه نشان بده که زندگی مشترک بر پایه همکاری و مشارکت بوده و نه یک رابطه کارفرما-کارمندی.

رویه دادگاه ها چه می گوید؟

دانستن این که دادگاه ها چطور به پرونده های اجرت المثل نگاه می کنن، خیلی مهمه. معمولاً آراء دادگاه ها در این زمینه، بیشتر به نفع زوج هست تا زوجه، چون اثبات عدم تبرع و دستور زوج واقعاً دشواره.

بررسی چند نمونه از آراء دادگاه ها

همون طور که توی بریف هم دیدیم، دادگاه ها معمولاً روی اصل بر قصد تبرع و عدم اثبات دستور زوج تأکید دارن. بیاید چند نمونه از این آراء رو بررسی کنیم (البته با حفظ حریم خصوصی):

نمونه اول: رد دعوای اجرت المثل به دلیل عدم اثبات دستور زوج

در یک پرونده، خانم ف.ن. دادخواستی برای مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت علیه همسرش، آقای م.س.، مطرح کرده بود. دادگاه بدوی (خانواده یک تهران) پس از بررسی محتویات پرونده و سند ازدواج، به این نتیجه رسید که یکی از شرایط اصلی تعلق اجرت المثل، دستور زوج هست. خواهان (خانم ف.ن.) ادعا کرده بود که کارها به قصد دریافت اجرت و با دستور همسرش انجام شده، اما هیچ دلیلی برای اثبات این دستور ارائه نکرده بود.

دادگاه استدلال کرد که:

• زندگی زناشویی با محبت و حسن نیت همراهه و زن معمولاً کارهای زندگی رو بدون قصد مطالبه اجرت و با قصد تبرع انجام می ده.
• خلاف این امر نیاز به اثبات داره.
• عرف بر اینه که خدمات همسر یا مادر، انگیزه ای جز مهربانی و فداکاری نداره و کارهای خونه رو به انگیزه دریافت اجرت انجام نمی ده.
• دستور زوج باید ثابت بشه و صرف ادعا، حق رو اثبات نمی کنه.

با این توضیحات، دادگاه بدوی خواسته خانم رو بلا دلیل تشخیص داد و حکم به بطلان دعوای اجرت المثل صادر کرد.

نمونه دوم: تأیید رأی بدوی در دادگاه تجدیدنظر

خانم ف.ن. به این رأی اعتراض کرد و پرونده به دادگاه تجدیدنظر استان تهران رفت. اما دادگاه تجدیدنظر هم پس از شنیدن اظهارات طرفین و بررسی لایحه اعتراضیه، رأی دادگاه بدوی رو تأیید کرد. دلیل اصلی این تأیید، این بود که تجدیدنظرخواه (خانم ف.ن.) هیچ دلیل جدیدی برای نقض رأی بدوی ارائه نکرده بود. آقای م.س. (همسر) هم در دادگاه تأکید کرده بود که هیچ اجباری برای انجام کارهای منزل نبوده و دستوری از جانب او صادر نشده است. او انجام کارهای منزل توسط همسرش را قبول داشت، اما منکر دستور دادن به او بود و ادعای همسرش مبنی بر اجرت گرفتن از ابتدای زندگی رو رد کرد. در نهایت، دادگاه تجدیدنظر هم رأی بطلان دعوای اجرت المثل رو قطعی کرد.

نمونه سوم: رأی متفاوت و سپس نقض آن در تجدیدنظر

در یک پرونده دیگر، شعبه چهارم دادگاه خانواده شهریار، در دعوای مطالبه اجرت المثل خانم س.ح.پ. علیه همسرش آقای ح.ع.، به نفع خانم رأی صادر کرد و شوهر را به پرداخت اجرت المثل محکوم نمود. دادگاه در این پرونده با توجه به اینکه زوجه در منزل زوج کارهایی انجام داده و با جلب نظر کارشناس، دعوای خواهان را مطابق موازین قانونی تشخیص داده بود.

اما این رأی نیز در شعبه 45 دادگاه تجدیدنظر استان تهران نقض شد. دادگاه تجدیدنظر استدلال کرد که:

• حسب مفاد تبصره ماده 336 قانون مدنی، اصل بر تبرع (مجانی بودن) است.
• از ناحیه زوجه دلیلی بر اثبات عدم تبرع و یا دستور زوج به انجام کار ارائه نشده بود.
• در عرف زندگی خانوادگی ایرانیان، زوجه برای کارهای داخل منزل اجرت مطالبه نمی کنه.

این رأی ها نشون می ده که دادگاه ها تا زمانی که دلایل محکم و کافی برای اثبات عدم قصد تبرع و دستور زوج ارائه نشه، عموماً به نفع خواهان (زوجه) رأی نمی دن. این کار واقعاً دشواره و نیاز به مدارک و شواهد قوی داره.

چرا اثبات سخت است؟ نگاهی به واقعیت ها

خب، چرا اثبات این دو شرط انقدر سخته؟ دلایلش کاملاً ریشه در واقعیت های زندگی مشترک و فرهنگ ما داره:

• نبود توافقات رسمی: کسی در ابتدای ازدواج، سند کتبی برای کارهای خونه تنظیم نمی کنه. زندگی عاطفی، جای این مدل قراردادها رو می گیره.
• ماهیت کارهای منزل: بسیاری از کارهای خونه، روزمره و تکراری هستن و به ندرت کسی در موردشون دستور صریح می ده یا از قصد مجانی نبودن حرف می زنه.
• احساسات و عرف: عرف جامعه ما، کارهای زن در منزل رو نشانه محبت و وظیفه شناسی می دونه، نه یک کار استخدامی.
• دشواری جمع آوری مدرک: در محیط خانه و روابط خصوصی، جمع آوری مستندات و شهود بی طرف تقریباً غیرممکنه.

توصیه های کاربردی: قدم به قدم برای زوجین

با توجه به پیچیدگی هایی که گفتیم، اگر قصد مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت رو دارید یا با چنین دعوایی مواجه شدید، حتماً باید با دقت و برنامه ریزی پیش برید. اینجا چند تا توصیه کاربردی برای هر دو طرف داریم:

برای خانم ها: چه کار کنیم؟

اگر شما خانمی هستید که فکر می کنید مستحق اجرت المثل هستید، این نکات رو جدی بگیرید:

1. مشاوره حقوقی زودهنگام: قبل از اینکه هر کاری بکنید یا دادخواستی بدید، حتماً با یک وکیل متخصص خانواده مشورت کنید. وکیل به شما کمک می کنه که نقاط قوت و ضعف پرونده تون رو بشناسید و مسیر درستی رو انتخاب کنید.
2. جمع آوری مدارک و شواهد (حتی در طول زندگی مشترک): اگر احساس می کنید ممکنه روزی به این موضوع نیاز پیدا کنید، از همین الان هوشیار باشید.
   • پیامک ها و ایمیل ها: اگر همسرتون از شما درخواست های مشخصی برای انجام کارهای خونه کرده، این پیام ها رو ذخیره کنید. مثلاً لطفاً این لباس ها رو بشور یا برای شب مهمونی داریم، فلان غذا رو بپز.
   • شاهدان: اگر کسی (از بستگان دورتر یا دوستان و همسایگان) از نزدیک شاهد درخواست های همسرتون برای انجام کارها بوده، یا شنیده که شما در مورد غیروظیفه بودن این کارها صحبت کردید، لیست اون ها رو تهیه کنید.
   • دفترچه یادداشت: بعضی از خانم ها، کارهای انجام شده و درخواست ها رو توی یک دفترچه یادداشت می کنن. این می تونه به عنوان قرینه در دادگاه ارائه بشه.
   • از دست دادن فرصت شغلی: اگر به خاطر مسئولیت های خانه داری و بچه داری، مجبور شدید کارتون رو رها کنید یا از فرصت های شغلی صرف نظر کنید، مدارکی مثل نامه استعفا، رد پیشنهاد شغلی و … رو نگهداری کنید.
3. صداقت و مستند بودن: هیچ وقت ادعاهای دروغ مطرح نکنید. دادگاه ها به راحتی متوجه تناقضات می شن و این به ضرر شما تموم می شه. هر ادعایی رو سعی کنید با مدرک یا قرینه پشتیبانی کنید.
4. نحوه تنظیم دادخواست: وکیل شما کمک می کنه تا دادخواست به شکلی تنظیم بشه که دلایل اثباتی شما به صورت واضح و قانع کننده مطرح بشه. صرفاً نوشتن مطالبه اجرت المثل کافی نیست.

برای آقایان: چطور دفاع کنیم؟

اگر شما آقایی هستید که با دعوای اجرت المثل همسرتون مواجه شدید، این نکات رو مد نظر قرار بدید:

1. مشاوره با وکیل متخصص: بلافاصله بعد از دریافت دادخواست، با یک وکیل خانواده مشورت کنید. دفاع صحیح و به موقع، کلید موفقیت شماست.
2. ارائه مستندات:
   • اثبات قصد تبرع: اگر می توانید ثابت کنید که همسرتان این کارها را از روی میل و رغبت و بدون انتظار دریافت پول انجام می داده، این مدارک را ارائه دهید. مثلاً شهادت بستگانی که شاهد همدلی و همکاری همسرتان بوده اند.
   • عدم دستور: اگر دستوری برای انجام کارها نداده اید، باید بتوانید این را در دادگاه نشان دهید. اگر در مواردی کمک حال برای منزل (مثل نظافتچی) داشته اید، فاکتورها یا شهادت آن ها می تواند مفید باشد.
   • توافقات: اگر توافقی بین شما بوده که هر کس در حد توانش کارهای منزل را انجام دهد، آن را مطرح کنید.
3. سکوت یا عدم سوگند: اگر از موضوعی اطلاع ندارید، بهتر است سکوت کنید یا در صورت لزوم و درخواست دادگاه، به دقت سوگند یاد کنید. عدم آگاهی یا سوگند دروغ می تواند عواقب حقوقی داشته باشد.
4. نشان دادن همکاری و مشارکت: اگر شما هم در کارهای منزل کمک می کردید یا هزینه های زندگی را به خوبی تأمین می کردید که همسرتان بتواند با فراغ بال به امور خانه بپردازد، این مسائل را در دفاعیات خود مطرح کنید.

نقش کارشناس رسمی دادگستری

کارشناس رسمی دادگستری در این دعوا، زمانی وارد عمل می شه که دادگاه تشخیص بده شرایط عدم قصد تبرع و دستور زوج ثابت شده. یعنی اول باید اثبات کنید که مستحق اجرت المثل هستید، بعد کارشناس میاد و میزان این اجرت رو محاسبه می کنه.

کارشناس با توجه به معیارهایی مثل مدت زمان زندگی مشترک، تعداد فرزندان، وضعیت و جایگاه اجتماعی زوجین، عرف منطقه، تعداد و نوع کارهای انجام شده و دستمزد افراد متخصص برای انجام اون کارها، یک مبلغ رو تعیین می کنه. پس نکته مهم اینه که قبل از هر چیزی، روی اثبات شرایط اصلی تمرکز کنید، چون بدون اون، کارشناس اصلاً وارد عمل نمی شه.

نتیجه گیری

در نهایت، بحث بار اثبات اجرت المثل ایام زوجیت یکی از حساس ترین و پیچیده ترین مسائل در دعاوی خانوادگی است که چالش های زیادی برای خانم ها به وجود می آورد. تبصره ماده 336 قانون مدنی به وضوح مشخص می کند که زن برای مطالبه اجرت المثل، باید دو شرط اساسی را به دادگاه ثابت کند: اول اینکه کارهایی که شرعاً بر عهده اش نبوده را به دستور زوج انجام داده باشد و دوم اینکه این کارها را با عدم قصد تبرع (یعنی مجانی) انجام نداده باشد.

همان طور که دیدیم، رویه قضایی کشور ما به دلیل ماهیت عاطفی و مشارکتی زندگی مشترک، اصل را بر قصد تبرع زوجه می گذارد. این یعنی مسئولیت سنگین اثبات خلاف این اصل، تماماً بر عهده زن است. اثبات عدم قصد تبرع و به ویژه دستور زوج، در عمل بسیار دشوار است؛ چرا که معمولاً هیچ توافق کتبی یا شاهد صریحی در محیط خصوصی خانواده وجود ندارد. پیامد این دشواری، رد شدن بسیاری از دعاوی مطالبه اجرت المثل است.

بنابراین، برای هر دو طرف دعوا – چه زوجه ای که قصد مطالبه دارد و چه زوجی که با این دعوا مواجه است – بهترین راهکار، آگاهی کامل از مبانی حقوقی، جمع آوری مستندات و شواهد هرچند جزئی و در نهایت، کمک گرفتن از یک وکیل متخصص و باتجربه در امور خانواده است. وکیل می تواند شما را در مسیر پرپیچ و خم دادگاه ها راهنمایی کرده و شانس موفقیت شما را افزایش دهد. این موضوع نشان می دهد که حتی در حریم خصوصی زندگی مشترک، آشنایی با حقوق و تکالیف می تواند در مواقع لزوم، راهگشا باشد.