عدم امکان سازش به درخواست زوج چیست

«عدم امکان سازش به درخواست زوج» یعنی وقتی مردی تصمیم می گیرد همسرش را طلاق دهد و دادگاه هم تلاش می کند بین آن ها آشتی برقرار کند، اما موفق نمی شود. در این حالت، دادگاه گواهی ای صادر می کند که نشان می دهد سازش ممکن نیست و مرد می تواند با پرداخت حقوق مالی زن، او را طلاق دهد.

طلاق، واژه ای که شاید شنیدنش هم برای خیلی ها سخت باشه، اما گاهی اوقات واقعاً راه چاره ای نیست جز اینکه دو نفر از هم جدا بشن. تو سیستم حقوقی ما، راه های مختلفی برای این جدایی وجود داره، اما یکی از اون ها که شاید کمتر کسی دقیقاً بدونه چیه، «گواهی عدم امکان سازش به درخواست زوج» هست. اگه شما هم یه آقا هستید که به طلاق فکر می کنید، یا شاید هم خانمی هستید که می خواید بدونید اگه همسرتون همچین درخواستی بده چه اتفاقی میفته، این مطلب دقیقاً برای شماست. قراره اینجا خیلی خودمونی و ساده بگیم که این گواهی چیه، مراحلش چطوریه، و اصلاً چه حقوقی برای خانم تو این پروسه در نظر گرفته شده.

اصلاً «گواهی عدم امکان سازش» یعنی چی؟ یه تعریف خودمونی و موارد صدورش

بیایید از اول شروع کنیم و ببینیم این «گواهی عدم امکان سازش» که این همه ازش صحبت میشه، دقیقاً چیه و از کجا اومده. فرض کنید زندگی مشترک دو نفر به جایی رسیده که دیگه هیچ راهی برای ادامه دادن ندارن و تصمیم به جدایی گرفتن. اینجا دادگاه میاد و یه گواهی صادر می کنه که میگه: آقا، خانم، ما تمام تلاشمون رو کردیم که شما رو به سازش برسونیم، ولی نشد. حالا که سازش ممکن نیست، شما اجازه دارید مراحل طلاق رو طی کنید.

اگه بخوایم ساده تر بگیم، این گواهی یه جور مجوز از دادگاهه. یه اجازه رسمی که میگه پرونده شما برای طلاق آماده ست. این گواهی فقط برای طلاق صادر میشه و تو سه حالت اصلی اونو می بینیم:

• اگه زن و شوهر با هم توافق کنن که از هم جدا بشن (طلاق توافقی).
• اگه مرد بخواد همسرش رو طلاق بده (که همین «گواهی عدم امکان سازش به درخواست زوج» میشه).
• و یه وقتایی هم اگه خانم حق طلاق داشته باشه (مثلاً وکالت در طلاق یا شروط ضمن عقد) می تونه خودش برای گرفتن این گواهی اقدام کنه.

خلاصه که این گواهی یعنی دادگاه تأیید کرده که بله، قضیه سازش و آشتی بین شما حل نمیشه و باید برید سراغ مراحل قانونی طلاق. اینجا دیگه دادگاه تلاشش رو برای آشتی کرده و نتیجه ای نگرفته، پس میره سراغ تعیین تکلیف حقوق طرفین تا طلاق ثبت بشه.

وقتی آقا می خواد طلاق بده: گواهی عدم امکان سازش به درخواست مرد

خب، می رسیم به بحث اصلی خودمون، یعنی وقتی یه آقا (زوج) تصمیم می گیره درخواست طلاق بده. تو قانون مدنی ما، ماده ۱۱۳۳ یه حق خیلی مهم به مرد میده: مرد می تونه هر وقت که بخواد زن خودش رو طلاق بده. این جمله شاید یه کم ترسناک به نظر برسه، ولی باید بگم که این حق مطلق نیست و یه سری ملاحظات و شرایطی داره که دادگاه اونا رو بررسی می کنه.

مهمترین چیزی که باید بدونید اینه که بله، مرد برای طلاق دادن همسرش نیازی به دلیل موجه نداره که تو دادگاه ارائه بده. یعنی لازم نیست ثابت کنه که زنش کار خاصی کرده یا زندگی مشترک به مشکل خورده. اما این به معنی این نیست که می تونه حقوق مالی خانم رو نادیده بگیره یا همینجوری از زیرش در بره! اتفاقاً برعکس، شرط اصلی این نوع طلاق اینه که مرد باید تمام و کمال حقوق مالی خانم رو پرداخت کنه.

پس اگه یه مردی بخواد درخواست طلاق بده، مسیر حقوقی و اداری مشخصی پیش روشه. اون باید از طریق دادگاه اقدام کنه و تمام مراحل رو درست و حسابی طی کنه تا بتونه اون «گواهی عدم امکان سازش» رو بگیره. این گواهی، در واقع تأییدیه ست برای اینکه دادگاه تمام جنبه ها رو بررسی کرده و به این نتیجه رسیده که دیگه راهی برای ادامه زندگی نیست و مرد هم پای پرداخت حقوق قانونی زن ایستاده.

با اینکه مرد برای طلاق دادن همسرش نیازی به ارائه دلیل موجه ندارد، اما موظف است تمام حقوق مالی زوجه را که قانون مشخص کرده، بپردازد.

مراحل قدم به قدم گرفتن گواهی عدم امکان سازش به درخواست آقا

حالا که فهمیدیم «گواهی عدم امکان سازش به درخواست زوج» چی هست، بریم سراغ بخش عملی و ببینیم اگه یه مرد بخواد برای این گواهی اقدام کنه، باید چه قدم هایی رو برداره. این مسیر چند تا مرحله داره که باید یکی یکی و با دقت طی بشن:

قدم اول: دادخواست طلاق رو ثبت کن

اولین کاری که باید انجام بدید اینه که برید سراغ دفاتر خدمات الکترونیک قضایی. اونجا باید یه دادخواست طلاق تنظیم و ثبت کنید. این دادخواست یه جور درخواست رسمی به دادگاهه که توش می نویسید که قصد دارید همسرتون رو طلاق بدید. یادتون باشه که تو این دادخواست باید مشخصات کامل خودتون و همسرتون، تاریخ و محل عقد و موضوع درخواست رو با جزئیات بنویسید. مدارکی هم که حتماً لازمتون میشه، شامل سند ازدواج (عقدنامه)، شناسنامه و کارت ملی هر دو نفر هستش. اینجوری پرونده شما رسماً تو سیستم قضایی ثبت میشه و وارد مرحله بعد میشید.

قدم دوم: مشاوره اجباری تو سامانه تصمیم (مراکز بهزیستی)

بعد از اینکه دادخواست رو ثبت کردید، باید به سامانه تصمیم طلاق مراجعه کنید و اونجا ثبت نام کنید تا نوبت مشاوره بگیرید. این جلسات مشاوره اجباریه، حتی اگه تصمیم شما برای طلاق خیلی قطعی باشه. پرونده شما به یکی از مراکز مشاوره خانواده بهزیستی ارجاع داده میشه. کار این مشاوران چیه؟ اونا سعی می کنن با صحبت کردن با هر دو نفر، اگه راهی هست، اختلافات رو حل کنن و شما رو به سازش برسونن. اگه بعد از چند جلسه، مشاوران به این نتیجه برسن که دیگه هیچ راهی برای آشتی و ادامه زندگی مشترک نیست، یه گواهی به شما میدن به اسم گواهی عدم انصراف از طلاق یا گواهی عدم سازش. این گواهی نشون میده که مشاوره انجام شده و نتیجه ای نداشته.

قدم سوم: نوبت دادگاه خانواده می رسه

بعد از اینکه گواهی عدم سازش از مرکز مشاوره رو گرفتید، باید دوباره از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست «گواهی عدم امکان سازش» رو ثبت کنید و پرونده به دادگاه خانواده فرستاده میشه. تو دادگاه، یه جلسه تشکیل میشه که خودتون یا وکلاتون (اگه وکیل گرفته باشید) باید حضور داشته باشید. اینجا دادگاه، اول از همه سعی می کنه شما رو به سازش دعوت کنه و حتی ممکنه داورهایی رو معرفی کنه که با شما صحبت کنن. اگه باز هم سازشی حاصل نشد، دادگاه شروع می کنه به بررسی و تعیین تکلیف حقوق مالی خانم. یعنی مهریه، نفقه، اجرت المثل و هر حق دیگه ای که خانم داره، اینجا مشخص میشه. وقتی همه این حقوق تعیین تکلیف شد و مشخص شد که چطوری باید پرداخت بشن، دادگاه بالاخره «گواهی عدم امکان سازش» رو صادر می کنه. این گواهی اجازه میده که شما بتونید مراحل بعدی ثبت طلاق رو پیگیری کنید.

تکلیف حقوق مالی و غیرمالی خانم تو طلاق از طرف آقا چی میشه؟

یکی از مهم ترین بخش های طلاق به درخواست مرد، همین تعیین تکلیف حقوق مالی و غیرمالی خانم هست. همونطور که گفتیم، هرچند مرد برای طلاق نیازی به دلیل نداره، اما باید تمام حقوق قانونی زن رو پرداخت کنه. بیایید این موارد رو دونه دونه بررسی کنیم:

مهریه: باید پرداخت بشه یا نه؟

مهریه، یکی از مهمترین حقوق مالی زنه که باید کاملاً پرداخت بشه. فرقی نمی کنه مهریه عندالمطالبه باشه یا عندالاستطاعه، در هر صورت مرد مسئول پرداخت اونه. اگه مرد توانایی پرداخت یکجای مهریه رو نداشته باشه، می تونه درخواست اعسار (یعنی نداشتن توان مالی) بده و مهریه رو قسط بندی کنه. البته، اگه خانم خودش بخواد و با میل و رغبت، مهریه ش رو ببخشه (بذل مهریه)، اون دیگه بحثش جداست و می تونه این کار رو تو دادگاه یا دفترخانه انجام بده.

نفقه: ایام عده و عقب افتاده

نفقه هم یکی دیگه از حقوق مهم خانم هست. دو نوع نفقه داریم: یکی نفقه معوقه که اگه خانم قبلاً مطالبه کرده و مرد پرداخت نکرده، باید پرداخت بشه. دوم، نفقه ایام عده هست. بعد از طلاق، خانم باید مدتی رو که بهش «عده» میگن، نگه داره. تو این مدت، اگه طلاق رجعی باشه، مرد باید نفقه خانم رو بده. تو طلاق بائن (که امکان رجوع نیست) این نفقه معمولاً پرداخت نمیشه، مگر اینکه خانم باردار باشه.

اجرت المثل ایام زندگی مشترک

اجرت المثل، در واقع یه جور پاداش برای کارهایی هست که خانم تو طول زندگی مشترک برای خانه و خانواده انجام داده و قانوناً وظیفه ش نبوده. دادگاه با توجه به سال های زندگی مشترک، کارهایی که خانم انجام داده و وضعیت مالی مرد، مبلغی رو به عنوان اجرت المثل تعیین می کنه که مرد باید پرداختش کنه.

شرط تنصیف دارایی: نصف اموال چی میشه؟

این شرط، یکی از شروط مهمیه که اگه موقع عقد تو سند ازدواج امضا شده باشه، می تونه خیلی مهم باشه. شرط تنصیف میگه اگه طلاق به درخواست مرد باشه و علت اون هم عدم انجام وظایف زناشویی از طرف زن یا سوء رفتار او نباشه، مرد باید تا نصف اموالی رو که تو دوران زندگی مشترک به دست آورده، به زن بده. البته سقف این مقدار تا نصف هست و دادگاه میزان دقیقش رو تعیین می کنه.

حضانت و ملاقات بچه ها

اگه شما فرزندی دارید، تکلیف حضانت و ملاقاتش هم تو همین مراحل مشخص میشه. قوانین ما میگن که حضانت بچه های زیر هفت سال با مادر هست. بعد از هفت سالگی، دادگاه با توجه به مصلحت بچه، تصمیم می گیره که حضانت با پدر باشه یا مادر. اما یه نکته خیلی مهم: حق ملاقات فرزند برای والد دیگه همیشه وجود داره و هیچ کس نمی تونه اون رو از بین ببره. دادگاه زمان و مکان ملاقات رو هم تعیین می کنه.

جهیزیه

جهیزیه مال خانم هست و اون حق داره جهیزیه ش رو پس بگیره. دادگاه تکلیف جهیزیه رو هم مشخص می کنه که چطوری باید به خانم برگردونده بشه. معمولاً لیستی از جهیزیه موقع بردن به منزل داماد تهیه میشه که بهش «سیاهه جهیزیه» میگن و این لیست به عنوان مدرک تو دادگاه ارائه میشه.

همونطور که دیدید، با اینکه حق طلاق با مرده، اما این حق، مسئولیت های مالی زیادی رو هم به همراه داره. پس قبل از هر اقدامی، خوبه که تمام این موارد رو با یه وکیل متخصص در میون بذارید.

گواهی عدم امکان سازش چقدر اعتبار داره و چطور طلاق رو ثبت کنیم؟

خب، حالا که مراحل رو طی کردید و بالاخره اون «گواهی عدم امکان سازش» رو از دادگاه گرفتید، فکر نکنید کار تمومه! این گواهی یه مدت اعتبار مشخصی داره و اگه تو این مدت کار رو نهایی نکنید، ممکنه مجبور بشید از اول شروع کنید. بیایید ببینیم بعد از گرفتن گواهی چی میشه:

مدت اعتبار گواهی: فقط ۳ ماه!

یه نکته خیلی مهم که باید بهش توجه کنید اینه که گواهی عدم امکان سازش فقط سه ماه اعتبار داره. این سه ماه هم از تاریخی که گواهی به شما ابلاغ میشه (نه از تاریخ صدور گواهی توسط دادگاه) شروع میشه. یعنی شما فقط ۹۰ روز فرصت دارید که این گواهی رو به یه دفتر رسمی ثبت طلاق (دفترخانه) ببرید و کار ثبت طلاق رو انجام بدید.

مسئولیت بردن گواهی به دفترخانه با کیه؟

وظیفه ارائه این گواهی به دفترخانه، با کسیه که گواهی به نفع اون صادر شده. تو مورد ما که بحث «عدم امکان سازش به درخواست زوج» هست، این مسئولیت با مرده. یعنی آقا یا وکیلش باید تو این مهلت سه ماهه، گواهی رو ببره دفترخانه و برای ثبت طلاق اقدام کنه.

اگه تو این ۳ ماه طلاق ثبت نشه چی؟

اگه به هر دلیلی، تو این مهلت سه ماهه، گواهی به دفترخانه ارائه نشه و طلاق ثبت نشه، اون گواهی دیگه اعتبار نداره و باطل میشه. این یعنی چی؟ یعنی اگه بعداً دوباره بخواید طلاق بگیرید، باید کل مراحل رو از اول شروع کنید! دادخواست بدید، برید مشاوره، دوباره دادگاه و خلاصه همه چیز تکرار میشه. پس حواستون باشه که این مهلت رو از دست ندید.

چطوری طلاق رو تو دفترخانه ثبت کنیم؟

وقتی گواهی رو تو مهلتش به دفترخانه بردید، دفتردار مدارک شما رو بررسی می کنه و اگه همه چیز اوکی باشه، تاریخ و ساعتی رو برای جاری شدن صیغه طلاق تعیین می کنه. تو این مرحله، معمولاً هر دو طرف باید حضور داشته باشن، مگر اینکه خانم وکیل طلاق داشته باشه یا بنا به دلایلی نتونه بیاد و دادگاه اجازه عدم حضور رو داده باشه. بعد از جاری شدن صیغه طلاق، مشخصات طلاق تو شناسنامه های هر دو نفر ثبت میشه و رسماً شما از هم جدا می شید.

گاهی اوقات هم ممکنه نوع طلاق تغییر کنه. مثلاً اگه طلاق رجعی (یعنی طلاقی که مرد تو ایام عده حق رجوع داره) باشه و بعداً زن مهریه اش رو ببخشه، ممکنه به طلاق بائن (که امکان رجوع نیست) تبدیل بشه. اینا جزئیاتی هست که دفترخانه و وکیل شما می تونن بهتون توضیح بدن.

تفاوت «گواهی عدم امکان سازش» (به درخواست زوج) با «حکم طلاق» چیه؟

شاید براتون سوال پیش اومده باشه که گواهی عدم امکان سازش با «حکم طلاق» چه فرقی داره؟ هر دو از دادگاه صادر میشن و به طلاق ختم میشن، اما تو ماهیت و شرایط یه تفاوت های مهمی با هم دارن که دونستنشون حسابی کارتون رو راه میندازه. این تفاوت ها رو میشه تو جدول زیر بهتر دید:

ویژگی	گواهی عدم امکان سازش (به درخواست زوج)	حکم طلاق
ماهیت حقوقی	اجازه طلاق (دادگاه تنها عدم سازش را تأیید می کند)	دستور دادگاه به طلاق (دادگاه به ماهیت دعوا ورود می کند)
موارد صدور	طلاق توافقی، طلاق به درخواست مرد، طلاق با وکالت در طلاق زوجه، یا تخلف مرد از شروط ۱۲ گانه عقدنامه (در برخی موارد)	طلاق به درخواست زن به دلیل عسر و حرج (سختی و تنگنا)، یا در صورت اثبات تخلف مرد از شروط ضمن عقد (که به جای وکالت، به منزله حق طلاق است)
مدت اعتبار	۳ ماه از تاریخ ابلاغ	۶ ماه از تاریخ قطعیت (یعنی وقتی دیگه قابل اعتراض نباشه)
قابلیت اعتراض	اگر بر اساس توافق طرفین صادر شده باشد، قابل اعتراض نیست. اما اگر دادگاه به تنهایی حقوق را تعیین کرده باشد، ممکن است قابل اعتراض باشد.	قابل اعتراض در دادگاه تجدیدنظر و دیوان عالی کشور (تا مرحله قطعیت)
مبنای صدور	عدم امکان سازش پس از ارجاع به داوری یا مشاوره و تعیین تکلیف حقوق مالی	اثبات دلایل و شروط قانونی طلاق توسط زوجه

همونطور که می بینید، تفاوت اصلی اینه که گواهی عدم امکان سازش بیشتر یه اجازه برای طلاقه و دادگاه سعی می کنه با آشتی دادن طرفین، مسئله رو حل کنه و اگه نشد، حقوق مالی رو تعیین می کنه. اما تو حکم طلاق، دادگاه به طور عمیق تر وارد ماهیت دعوا میشه و بر اساس دلایلی که زن ارائه میده (مثلاً سختی و مشقت زندگی)، دستور به طلاق میده. مدت اعتبار و قابلیت اعتراض هم از جمله تفاوت های مهم دیگه ست که باید بهشون دقت کرد.

حرف آخر و یه توصیه حقوقی مهم

رسیدیم به انتهای این مطلب و امیدوارم که تونسته باشم پیچیدگی های «عدم امکان سازش به درخواست زوج» رو براتون روشن کنم. طلاق، چه از طرف مرد باشه چه از طرف زن یا توافقی، همیشه یه پروسه حساس و پر از جزئیات حقوقیه. چیزی که اینجا یاد گرفتیم اینه که مرد هرچند حق طلاق داره، اما این حق با مسئولیت های مالی سنگینی همراهه که باید بهشون عمل کنه.

یادتون باشه که هر قدمی که تو این مسیر برمی دارید، می تونه سرنوشت شما و همسرتون رو تحت تأثیر قرار بده. به همین خاطر، توصیه آخر و مهم ترین توصیه من اینه که تحت هیچ شرایطی بدون مشاوره با یه وکیل متخصص خانواده اقدام نکنید. چه مرد باشید چه زن، یه وکیل می تونه مثل یه چراغ راه، تو این مسیر پر پیچ و خم کنارتون باشه، از حقوق شما دفاع کنه، جلوی اشتباهات رو بگیره و کاری کنه که این فرآیند هم از نظر زمانی و هم از نظر مالی، به بهترین شکل ممکن پیش بره. انتخاب درست، آگاهی و کمک گرفتن از متخصصین، کلید عبور موفق از این مرحله از زندگیه.